ÖRNEK ÇALIŞMA: VGA FİYATI NEDEN DÜŞTÜ?

Yatırım fonlarının portföyünü sürekli genişleyip-daralan bir akordiyon gibi düşünelim. Siz akordiyonu çekince yani fona alış emri gönderdiğinizde fonun portföyü büyüyor. Akordiyonu sıkıştırınca yani fondan satış emri verince fon portföyü daralıyor. Yani aslında fon yatırımcılarının arz ve talebi fonun fiyatının oluşmasında da etkili. Diğer yandan fondaki varlıkların değer artışı ve azalışı da fonun portföyünün büyüyüp-küçülmesine neden oluyor.

7 Şubat 2025’te hemen hemen BES’teki tüm altın ve kıymetli madenler fonlarının fiyatlarında düşüş oldu. Sistemin en büyük fonu olan VGA da %3,2 düştü. Gelin bunun nedenlerini arayalım: Düşüş; sisteme giriş çıkışlardan mı kaynaklanıyor yoksa portföydeki varlıkların değer kaybından mı?

Bu fon portföyünde ağırlıklı olarak (%67) altın kira sertifikası (Maden cinsi kamu kira sertifikası) bulunuyor.

Borsa İstanbul’da işlem gören ve fonun portföyünde bulunabilecek altın sertifikalarının listesi ve 6 şubatta oluşan fiyatları da aşağıda.

Bu tabloya göre 6 şubatta işlem gören iki kira sertifikasının fiyatında düşüş var:

-TRD071026T17 kodlu kira sertifikası 3,530 liradan işlem görürken 3,276 liradan işlem görmüş. Bir günde %7,8 kayıp demek.

-Diğer kira sertifikası 5 Şubatta 3,375 liradan değerlenmiş iken 6 şubatta 3,345 liradan değerleniyor. Bundaki kayıp da %0,8

Peki, ne oldu da diğer kira sertifikalarının fiyatları sabit kalırken bu iki kira sertifikasının fiyatı düştü? Muhtemelen, piyasada acil nakit ihtiyacı olan bir kurum elindeki kira sertifikalarını bulduğu en iyi fiyatlı alıcıya verdi. Kira sertifikalarının kapanış fiyatları gerçekleşen bu fiyatlarda oluştu.

Fonlar da portföylerindeki varlıkları borsada oluşan fiyatlarla değerledikleri için, portföyünde bu kira sertifikası olan fonların hepsinin fiyatı olumsuz etkilendi. Bunu kenara koyalım.

Ama VGA için derinlemesine inceleme yapıyoruz: Neden VGA? Sistemin en büyük portföye ve en çok yatırımcıya sahip fonu. Sistemdeki 1.979.804 katılımcının portföyünde VGA var.

Bir önceki güne göre fonun portföyü 4 milyara yakın azalma gösterdiği için ilk akla gelen, fonun portföyünden satış yapılma olasılığı…Katılımcılar satış talimatı vermiş ve fon yöneticisi de fonun portföyünden satış yapmıştır, diye düşünülebilir.

Aşağıdaki tablodan da görüleceği gibi 6 şubatta portföyde 4 milyar civarında azalma var.

Teyid etmek için Fonbul verilerine bakıldığında, fondan nakit çıkışı yok. Öyleyse portföydeki değer kaybının nedeni ne?

Bir altın fonun portföyünde olabilecek varlıkların değerlendirilmesinde kullanılabilecek ana veri kaynağı ons altın ve gram altın. Ayın altısında yeni perşembe günü uluslararası piyasalarda altının ons kapanış fiyatı 2.862’den 2.856’ya düşmüş. Gram altın da 3.304 seviyesinden 3.296’ya gerilemiş. Bunlar çok büyük gerilemeler değil.

Demek ki, düşüşün asıl nedeni TRD071026T17 kodunu taşıyan kira sertifikasından geliyor. Muhtemelen bu kira sertifikasının VGA’nın portföyündeki ağırlığı diğer varlıklara göre çok fazla. Bu nedenle de VGA fiyatının düşüşünde çok etkili olmuş.

Aslında mevzuatta fonların portföylerinde tek bir varlığa yapabilecekleri yatırım miktarı sınırlamalara tabi. Fakat altın cinsi kira sertifikaları piyasada çok sınırlı miktarda olduğu için, büyük olasılıkla tek bir vadedeki altın kira sertifikasına, yaklaşık %30-40 civarında yatırım yapılmış. Bu da VGA’nın portföyünde bu kadar ciddi bir düşüşe neden olmuş.