OKS’DE BİR İLK: ROBO-ÖRNEK PORTFÖY

Feb 1

Feb 1 OKS’DE BİR İLK: ROBO-ÖRNEK PORTFÖY

Otomatik katılım sistemi katılımcı sayısı açısından gönüllü BES tarafına çok yakın olsa da, birikim açısından çok uzak. 6,7 milyon çalışanın dahil olduğu otomatik katılım sisteminde toplam birikim 33,3 milyar seviyesinde. Ortalama birikimlerin de beş bin lira civarında olmasıyla çalışanlar buradaki birikimlerini çok da önemsemiyor, denilebilir. Hatta hatta halen maaşından otomatik katılım için para kesildiğini bilmeyenler bile olabilir. (İşyerinizde 5 ve daha fazla kişi çalışıyorsa maaşınızdan otomatik katılım için para kesiliyordur. Lütfen hangi bireysel emeklilik şirketi olduğunu, ne kadar kesinti yapıldığını, birikimlerinize nasıl ulaşacağınızı şirketinizin muhasebecisi veya yetkili idari işler personeliyle konuşunuz.)

Otomatik katılımda birikimler henüz çok küçük olabilir ama onları büyütmek çalışanların elinde. Otomatik katılım sisteminde çalışan sisteme dahil edildikten sonra ilk iki ay sadece başlangıç fonlarına yatırım yapabiliyor. İki ay dolduktan sonra kendisine sunulan dört risk grubundaki değişken fon ve standart fonlardan seçim yapabilmesine rağmen, katılımcılar bunu yapmadığı için çoğu zaman bir yıl boyunca getirisi çok düşük olan başlangıç fonlarında bekliyorlar. Bir yıl dolduktan sonra çalışan fon dağılım değişikliği yapmamış ise, sistem otomatik olarak çalışanı standart fonlara geçiriyor. Çalışan yine kendisi tercihte bulunmaz ise, riski ve getirisi düşük standart fonlarda yıllarca bekliyor ve sonra da getirisinin düşük olduğundan şikayet ediyor. Aynen gönüllü bireysel emeklilik tarafında olduğu gibi, otomatik katılım tarafında da, çalışan fonlarını değiştirmediği veya değişiklik için izin vermediği sürece bireysel emeklilik şirketi onun adına fon dağılımını değiştiremez.

Çalışanlar isterlerse fon dağılım değişikliği hakkını bireysel emeklilik şirketine veya robo-danışmanlara devredebilir. Dilerse de fon dağılım değişikliğini kendileri yapabilir. Fon dağılımını kendisi yapmak isteyen çalışanlar için Türkiye’de ilk defa Riskolog işbirliği ile Robo-Örnek Portföyler hazırlıyoruz. Çalışanlar kendi risk algılarına, gelir durumlarına bakarak kendilerine uygun olanı takip edebilirler. Yalnız burada şöyle bir sıkıntı olabiliyor. Bireysel emeklilik şirketinin sunduğu emeklilik planında Riskolog’daki portföylerde yer alan fonlar olmayabiliyor. Böylesi bir durumda aynı fon kategorisinde kendi bireysel emeklilik şirketinin sunduğu veya kendisine BEFAS’tan sunulan benzer fonlar tercih edilebilir. Fon tercihinde bulunurken ücretsiz sunulan www.besanaliz.com sitesinden faydalanabilirsiniz.

Bir diğer sıkıntı da fon dağılım değişikliği yaparken fonların alım-satımındaki valör süreleri çok zaman kaybına neden olabilir. Bu nedenle her ay portföyün tamamını güncellemek yerine, değişen fon kategorilerine dikkat etmek ve bu kategorilerde değişiklik yapmak birikimlerin valör nedeniyle boşta kalmasını engelleyecektir.

Gelelim, Şubat 2023’teki otomatik katılım tarafındaki Robo-Örnek Portföylere. Aşağıda Şubat ayı için Riskolog tarafından oluşturulan örnek portföyleri bulacaksınız.

Dipnot: Örnek Portföylerde yer alacak fonların azami ağırlığı yüzde 25’i geçemezken, alt limit %5 olarak belirleniyor. Portföydeki fon sayısı yedi adet ile sınırlı. Düşük riskli portföy dağılımlarında volatilite limitleri; yüzde 0-5, orta riskli portföylerde yüzde 5-15 ve yüksek riskli portföylerde de yüzde 15 üstünde kalınması hedefleniyor. Portföy dağılımları her ayın son iş gününe ait fiyat verileri üzerinden hesaplanıyor .Fonların valör tarihlerine göre alım-satım emirlerinin gerçekleşmeleri arasında oluşan gün kayıpları getiride sapmalara yol açabilir.

Zeynep Candan Aktaş

Bireysel emeklilik, benim için çalışma hayatı boyunca farkında olmadan temellerini attığım, sistem uygulanmaya başlayınca, tam da bu temellerin üstüne oturan bir yapı. Amacım ne sistemi yermek ne de övmek. Ama şunu biliyorum: Bizim gibi ülkeler dünyanın para bolluğuna boğulduğu geçtiğimiz 15-20 yılı yatırım yerine, tüketerek geçirdi. Borcu olmayanlar neredeyse parmakla gösterilir oldu. Önümüzdeki dönem bu borçların ödenme zamanı gelecek. Ancak biz halk olarak tasarruf yapmıyoruz, yapamıyoruz. Bunun nedenleri farklı olsa da gerçek şu ki, artık biriktirmek zorundayız. Bu bireysel emeklilik yoluyla olur, şahsi yatırımlarla olur, altın alarak olur, bankada mevduat yoluyla olur, dövizle olur… Herkesin kendi tercihi. Ben burada bireysel emeklilik sistemi içindekilerin sistemi tanımasını, sistemden nasıl daha fazla verim alabileceğinin yollarını, katılımcının lehine ve aleyhine olabilecek gelişmeleri yazmak, duyurmak istiyorum. Bu arada katılımcılar da sistemle ilgili düşüncelerini, sistemden beklentilerini, kendileri için olumlu ve olumsuz yönleri, merak ettikleri soruları yazarlarsa, bunları tartışırız, elimizden geldiğince sorulara cevap veririz ve en önemlisi belki ilgililere, yetkililere sesinizi duyurabiliriz.

Teknik analiz ise daha Türkiye’de teknik analizin ‘T’si ortalarda yok iken, kareli defter yapraklarını birbirine ekleyerek oluşturduğum grafiklerle başladı. 1990’dan beri fiyatların hareketini merak ediyorum ve anlamaya çalışıyorum. Bunun için okuyor, araştırıyor ve bildiklerimi piyasada test ediyorum. Kazandığım da oluyor, kaybettiğim de. Ancak artık şunu net olarak biliyorum, piyasalarda kazanmanın tek yolu kendinizi tanımak ve kendi kapasitenizde riskler alabilmektir. Kapasitenizi aşan risk sizi uyutmaz, kapasitenizin altındaki risk de kazandırmaz. Bu dengeyi kurabilir, üstüne de teknik analiz yöntemlerini uygulayarak alım-satım zamanlarını ve fiyatlarını öngörebilirseniz, kazanmamanız için bir sebep kalmaz.

Yaklaşık 20 yıldır ekonomi dergilerinde, gazetelerde piyasaya ilişkin öngörüler, gerçekleşmeler, teknik analiz grafikleri üzerinden yorumlar yazıyorum. Bunlar arasında Trend Dergisi, Yeni Yüzyıl, Radikal, Ekonomik Bülten, Tekborsa, Gazete Vatan, Milliyet, gibi birçok dergi ve gazete var. Halen bireysel emeklilik ile ilgili yazılarım Para Dergisinde, Teknik analiz ile ilgili yazılarım Ekonomist dergisinde yer alıyor.

Ayrıca teknik analiz ve bireysel emeklilik alanında gerek sınıf içi gerek internet üzerinden eğitimler veriyorum. www.borfin.com.tr adresinde başlangıç düzeyinde teknik analiz eğitimim ve bireysel emeklilik eğitimlerim mevcuttur.