OKS’LİLER DEVLET KATKISINDA AVANTAJLI

Sep 3

Sep 3 OKS’LİLER DEVLET KATKISINDA AVANTAJLI

Bireysel emeklilik sisteminin en büyük motivasyon kaynağı nedir diye soracak olursanız, herkes devlet katkısı diye yanıtlayacaktır. Çok haklısınız. Evet, sistemin en büyük motivasyonu devlet katkılarından geliyor. Bunu nereden mi biliyoruz? 2003-2013 aralığındaki 10 yılda sistemde 3 milyona ulaşan katılımcı sayısı, devlet katkısı uygulamasının başladığı 2013 yılından itibaren hızla artmaya başladı. İlk yıl bir milyon yeni katılımcı sisteme girdi. Hali hazırda gönüllü BES tarafında 7 milyon OKS tarafında 4,2 milyon olmak üzere sistemde toplam 11 milyon katılımcı oldu.

GÖNÜLLÜ BES’İN DEVLET KATKILARI

Gönüllü BES tarafında devlet katkıları hesaba peşin olarak yatırılıyor. Katılımcının hesabına o gün oluşan fon fiyatından alım yapılıyor. Tabi ki devlet katkıları aylık olarak hesaplara yansıtıldığından bireysel emeklilik şirketi, devlet katkılarını katılımcıların hesaplarına ayrı ayrı yansıtıyor. Diğer taraftan portföy yönetim şirketi gelen devlet katkısını toplu olarak portföye varlık alımında kullanıyor. Devlet katkısı fonunun içeriğindeki kıymetlerin dağılımına uygun olarak fona varlık alımı yapılıyor. Devlet katkısı fonlarının içeriğinde en az %75 oranında TL cinsinden kamu borçlanma araçları, gelir ortaklığı senetleri ve kira sertifikaları bulunmak zorundadır. Kalan %25 ise, TL cinsinden mevduat, katılım hesabı, bankalar tarafından çıkarılan borçlanma araçları ve kira sertifikaları ile BİST 100 ve BİST Katılım endeksindeki hisse senetlerinde değerlendirilir. Dikkat edilirse devlet katkısı fonlarına döviz cinsi varlıklar ve kıymetli madenler alınmaz.

OKS’DE DEVLET KATKILARI

OKS tarafında devlet katkıları daha farklı bir yol ile takip ediliyor. Çalışanların devlet katkısı hesabına nakit para girişi yapılmıyor. Taahhüt hesabında alacak kaydı açılıyor. Çalışandan kesilen her katkı payı için %25* devlet katkısı taahhüt hesabına yansıtılıyor. Takvim yılı başlarında yılda bir kez, devlet katkısı tahakkukunun yapıldığı aydan itibaren, aylık TÜFE değişim oranlarıyla değerlemeye tabi tutuluyor. 2017 yılında yapılan katkı payı tahakkukları 2018 yılı başında değerlemeye tabi tutuldu. 2018 yılında yapılan tahakkuklar da 2019 yılbaşında değerlemeye tabi tutulacak. 1,000 liralık başlangıç devlet katkısı ise ayrı bir taahhüt hesabında tutuluyor. Mevcut uygulamada 1,000 liralık başlangıç devlet katkısına değerleme uygulanmıyor.

OKS tarafında devlet katkıları taahhüt hesabında TÜFE’ye endeksli olarak değerlendirileceği için enflasyonun yükseliş eğilimi buradaki birikimin değer kazanmasını sağlayacak. Değer düşüşü yaşanmayacak. Sistemde 3 yılını tamamlayan çalışanın, devlet katkısı taahhüt hesabındaki tutarın %15’i, nakit olarak devlet katkısı fonuna aktarılacak. Kalanı TÜFE’ye endeksli değerlenmeye devam edecek. Bu durumda devlet katkısı fonuna yönlendirilen %15’lik tutar piyasada faizlerin dalgalanmasından etkilenecek.

ENFLASYONDAN KORUNMA

Devlet katkısı fonlarında TL bazlı kamu borçlanma araçlarının ağırlığı nedeniyle faizlerdeki yükseliş bu fonlarda değer kaybına neden oluyor. Gönüllü BES katılımcıları piyasalardaki dalgalanmalardan olumsuz etkilenirken, devlet katkıları TÜFE’ye endeksli ve kaydi olarak taahhüt hesaplarında takip edilen OKS katılımcıları, avantajlı konuma geçiyor. Devlet katkısı fonlarındaki değer kaybının önüne geçebilmek için bu fonların enflasyona endeksli kamu borçlanma araçlarına yatırım yapmaları gerekir. Ayrıca portföylerine dövize endeksli kamu dış borçlanma araçları almalarına izin verilmesi, gelecekte oluşacak değer kayıplarını önleyici etki yaratabilir.

*22 Ocak 2022 Cumartesi ve 31727 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Kanunu’nda yapılan değişiklik ile devlet katkısı %25’ten %30 çıkarıldı.

Zeynep Candan Aktaş

Bireysel emeklilik, benim için çalışma hayatı boyunca farkında olmadan temellerini attığım, sistem uygulanmaya başlayınca, tam da bu temellerin üstüne oturan bir yapı. Amacım ne sistemi yermek ne de övmek. Ama şunu biliyorum: Bizim gibi ülkeler dünyanın para bolluğuna boğulduğu geçtiğimiz 15-20 yılı yatırım yerine, tüketerek geçirdi. Borcu olmayanlar neredeyse parmakla gösterilir oldu. Önümüzdeki dönem bu borçların ödenme zamanı gelecek. Ancak biz halk olarak tasarruf yapmıyoruz, yapamıyoruz. Bunun nedenleri farklı olsa da gerçek şu ki, artık biriktirmek zorundayız. Bu bireysel emeklilik yoluyla olur, şahsi yatırımlarla olur, altın alarak olur, bankada mevduat yoluyla olur, dövizle olur… Herkesin kendi tercihi. Ben burada bireysel emeklilik sistemi içindekilerin sistemi tanımasını, sistemden nasıl daha fazla verim alabileceğinin yollarını, katılımcının lehine ve aleyhine olabilecek gelişmeleri yazmak, duyurmak istiyorum. Bu arada katılımcılar da sistemle ilgili düşüncelerini, sistemden beklentilerini, kendileri için olumlu ve olumsuz yönleri, merak ettikleri soruları yazarlarsa, bunları tartışırız, elimizden geldiğince sorulara cevap veririz ve en önemlisi belki ilgililere, yetkililere sesinizi duyurabiliriz.

Teknik analiz ise daha Türkiye’de teknik analizin ‘T’si ortalarda yok iken, kareli defter yapraklarını birbirine ekleyerek oluşturduğum grafiklerle başladı. 1990’dan beri fiyatların hareketini merak ediyorum ve anlamaya çalışıyorum. Bunun için okuyor, araştırıyor ve bildiklerimi piyasada test ediyorum. Kazandığım da oluyor, kaybettiğim de. Ancak artık şunu net olarak biliyorum, piyasalarda kazanmanın tek yolu kendinizi tanımak ve kendi kapasitenizde riskler alabilmektir. Kapasitenizi aşan risk sizi uyutmaz, kapasitenizin altındaki risk de kazandırmaz. Bu dengeyi kurabilir, üstüne de teknik analiz yöntemlerini uygulayarak alım-satım zamanlarını ve fiyatlarını öngörebilirseniz, kazanmamanız için bir sebep kalmaz.

Yaklaşık 20 yıldır ekonomi dergilerinde, gazetelerde piyasaya ilişkin öngörüler, gerçekleşmeler, teknik analiz grafikleri üzerinden yorumlar yazıyorum. Bunlar arasında Trend Dergisi, Yeni Yüzyıl, Radikal, Ekonomik Bülten, Tekborsa, Gazete Vatan, Milliyet, gibi birçok dergi ve gazete var. Halen bireysel emeklilik ile ilgili yazılarım Para Dergisinde, Teknik analiz ile ilgili yazılarım Ekonomist dergisinde yer alıyor.

Ayrıca teknik analiz ve bireysel emeklilik alanında gerek sınıf içi gerek internet üzerinden eğitimler veriyorum. www.borfin.com.tr adresinde başlangıç düzeyinde teknik analiz eğitimim ve bireysel emeklilik eğitimlerim mevcuttur.