OTOMATİK KATILIMDA DEVLET KATKISI ENFLASYONA ENDEKSLİ

Dec 1

Dec 1 OTOMATİK KATILIMDA DEVLET KATKISI ENFLASYONA ENDEKSLİ

Gönüllü bireysel emeklilik sisteminde katılımcının devlet katkıları, devlet katkısı fon hesaplarında takip ediliyor. Katılımcının sisteme kendisinin yatırdığı katkı payları tercih ettiği fonlar ile yatırıma yönlendirilirken, %30’luk devlet katkıları devlet katkısı fonlarında değerlendiriliyor. Katılımcının katkı payının sisteme girmesinden sonra, emeklilik gözetim merkezi tarafından mutabık kalınan devlet katkısı tutarları, hazine müsteşarlığı tarafından bireysel emeklilik şirketlerine nakden aktarılıyor. Bireysel emeklilik şirketleri de devlet katkılarını katılımcı bazında devlet katkısı fonunda yatırıma yönlendiriliyor.

İKİ FARKLI DEVLET KATKISI HESABI VAR

Gönüllü bireysel emeklilikte nakit bazında işleyen devlet katkısı hesaplama ve yatırıma yönlendirme sistemi, otomatik katılım sisteminde taahhüt hesapları üzerinden, kayden yürüyor. Yani deftere yazılıyor. Otomatik katılım sisteminde katılımcının, biri taahhüt hesabı, ikincisi aynen gönüllü bireysel emeklilikteki gibi devlet katkısı fon hesabı olmak üzere iki farklı devlet katkısı hesabı tanımlanmış. Çalışanın ücretinden yapılan kesinti için hesaplanan %30 devlet katkısı, önce taahhüt hesabına kaydediliyor. Daha sonra da hak ediş sürelerine uygun olarak taahhüt hesabından nakden devlet katkısı fon hesabına alınarak yatırıma yönlendiriliyor.

TAAHHÜT HESAPLARI ENFLASYONA ENDEKSLİ

Otomatik katılımda taahhüt hesabına alınan devlet katkısı tutarları yılda bir kez bireysel emeklilik şirketleri tarafından değerlemeye tabi tutulacak. Hesaplanan devlet katkısı tutarı, taahhüt hesabına alındıktan sonra takip eden aydan itibaren yılsonuna kadar, kaç ay hesapta kaldı ise, o aylara ait, aylık TÜFE oranı toplamından değerlendirilecek. Örneğin, 2025 yılı başında yapılacak değerlemede, Şubat 2024’te hesaba kaydedilen devlet katkısı 10 aylık TÜFE kadar değerlenecek. Mart 2024’ten Aralık 2024’e kadar olan 10 ayın, aylık TÜFE oranları toplanarak elde edilecek değerleme oranı, Ocak 2025’te hesaplanan devlet katkısının değerlemesi için kullanılacak. Mart 2024’de taahhüt hesabına alınan devlet katkısı için ise, Nisan ayından başlayarak Aralık ayı TÜFE oranı dahil olmak üzere toplam 9 aya ait aylık TÜFE oranları kullanılacak.

NE ZAMANA KADAR?

Peki, otomatik katılımda devlet katkıları hep enflasyona endeksli mi değerlenecek? Burada ‘hakediş süreleri’ öne çıkıyor. Katılımcının sistemde geçirdiği süre 0-3 yıl arasında ise devlet katkılarının tamamı taahhüt hesabında takip edilecek. Sistemde 3 yılını tamamlayan katılımcıların taahhüt hesabında biriken tutarın %15’i devlet katkısı fon hesabına nakit olarak aktarılacak ve aynen gönüllü bireysel emeklilik sistemindeki gibi bu tutarlar, devlet katkısı fonlarına yönlendirilecek. Sistemde 6 yılını tamamlayan katılımcının taahhüt hesabındaki birikimlerinin %35’i, 10 yıl ve üzerinde sistemde kalanların da taahhüt hesabında biriken tutarın %60’ı devlet katkısı fonlarında yatırıma yönlendirilecek.

Diyelim ki, çalışan sistemde 3 yılını doldurdu. Taahhüt hesabında biriken tutarın %15’i devlet katkısı fonlarına yönlendirilmek üzere nakit olarak aktarılarak yatırıma yönlendirildi. Bu durumda bundan sonra çalışanın ücretinden yapılacak her kesintiye karşılık olarak, hesaplanacak devlet katkısının %15’lik kısmı nakit olarak devlet katkısı fonlarında değerlenmek üzere yatırıma yönlendirilirken, kalan %85’lik kısmı taahhüt hesabında Aylık TÜFE’ye endeksli olarak değerlenmeye devam edecek.

Emeklilik hak kazanıldığında veya vefat-maluliyet gibi nedenlerle çalışanın sistemden ayrılması durumunda, taahhüt hesaplarında biriken tutarın tamamı nakden, devlet katkısı fonlarında değerlendirilmek üzere yatırıma yönlendirilecek. Emekli veya maluliyet halinde katılımcının kendisi, vefat halinde varisler, devlet katkısı fonlarındaki tutarın tamamını almaya hak kazanacaklar.

AVNTAJI-DEZAVANTAJI NEDİR?

Devlet katkılarının enflasyona endeksli taahhüt hesaplarında takip edilmesi, katılımcının devlet katkılarından enflasyon kadar bir getiri elde etmesini sağlayacak. Bu uzun vadede getirilere olumlu etki yapacak. Devlet katkısında kayden takip edilen birikimler en azından enflasyon kadar getiri sağlamış olacak.

Diğer taraftan da taahhüt hesaplarında kayden takip edilen devlet katkılarının enflasyon üzerinde reel bir getiri olasılığı da kalmıyor. Yani taahhüt hesaplarında tutulan devlet katkıları enflasyona karşı değer kaybetmeyecek ama değer de kazanmayacak.

Aslında devlet katkısı fonlarının uzun vadeli getirilerine bakıldığında OKS tarafında devlet katkılarının en azından enflasyon kadar getiri sağlaması yine de olumlu görünüyor. Aşağıda Devlet Katkısı Fonlarının son bir yıllık getirileri var: Bu dönemde TÜFE %42, BİST 100 %3, Dolar /TL %17 ve Gram altın %70 getiri sağlamış.

Şimdi de sıra son 3 yıllık getirilerde…3 yıllık vadede TÜFE %269, BİST 100 %421, Dolar/TL %160 ve Gram altın %303 getiri sağlamış.

Veee 5 yıllık getiriler…5 yıllık vadeye bakıldığında TÜFE %532, BİST 100 %741, Dolar/TL %496 ve gram altın %958 getiri yapmış.

*22 Ocak 2022 Cumartesi ve 31727 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Kanunu’nda yapılan değişiklik ile devlet katkısı %25’ten %30 çıkarıldı.

Zeynep Candan Aktaş

Bireysel emeklilik, benim için çalışma hayatı boyunca farkında olmadan temellerini attığım, sistem uygulanmaya başlayınca, tam da bu temellerin üstüne oturan bir yapı. Amacım ne sistemi yermek ne de övmek. Ama şunu biliyorum: Bizim gibi ülkeler dünyanın para bolluğuna boğulduğu geçtiğimiz 15-20 yılı yatırım yerine, tüketerek geçirdi. Borcu olmayanlar neredeyse parmakla gösterilir oldu. Önümüzdeki dönem bu borçların ödenme zamanı gelecek. Ancak biz halk olarak tasarruf yapmıyoruz, yapamıyoruz. Bunun nedenleri farklı olsa da gerçek şu ki, artık biriktirmek zorundayız. Bu bireysel emeklilik yoluyla olur, şahsi yatırımlarla olur, altın alarak olur, bankada mevduat yoluyla olur, dövizle olur… Herkesin kendi tercihi. Ben burada bireysel emeklilik sistemi içindekilerin sistemi tanımasını, sistemden nasıl daha fazla verim alabileceğinin yollarını, katılımcının lehine ve aleyhine olabilecek gelişmeleri yazmak, duyurmak istiyorum. Bu arada katılımcılar da sistemle ilgili düşüncelerini, sistemden beklentilerini, kendileri için olumlu ve olumsuz yönleri, merak ettikleri soruları yazarlarsa, bunları tartışırız, elimizden geldiğince sorulara cevap veririz ve en önemlisi belki ilgililere, yetkililere sesinizi duyurabiliriz.

Teknik analiz ise daha Türkiye’de teknik analizin ‘T’si ortalarda yok iken, kareli defter yapraklarını birbirine ekleyerek oluşturduğum grafiklerle başladı. 1990’dan beri fiyatların hareketini merak ediyorum ve anlamaya çalışıyorum. Bunun için okuyor, araştırıyor ve bildiklerimi piyasada test ediyorum. Kazandığım da oluyor, kaybettiğim de. Ancak artık şunu net olarak biliyorum, piyasalarda kazanmanın tek yolu kendinizi tanımak ve kendi kapasitenizde riskler alabilmektir. Kapasitenizi aşan risk sizi uyutmaz, kapasitenizin altındaki risk de kazandırmaz. Bu dengeyi kurabilir, üstüne de teknik analiz yöntemlerini uygulayarak alım-satım zamanlarını ve fiyatlarını öngörebilirseniz, kazanmamanız için bir sebep kalmaz.

Yaklaşık 20 yıldır ekonomi dergilerinde, gazetelerde piyasaya ilişkin öngörüler, gerçekleşmeler, teknik analiz grafikleri üzerinden yorumlar yazıyorum. Bunlar arasında Trend Dergisi, Yeni Yüzyıl, Radikal, Ekonomik Bülten, Tekborsa, Gazete Vatan, Milliyet, gibi birçok dergi ve gazete var. Halen bireysel emeklilik ile ilgili yazılarım Para Dergisinde, Teknik analiz ile ilgili yazılarım Ekonomist dergisinde yer alıyor.

Ayrıca teknik analiz ve bireysel emeklilik alanında gerek sınıf içi gerek internet üzerinden eğitimler veriyorum. www.borfin.com.tr adresinde başlangıç düzeyinde teknik analiz eğitimim ve bireysel emeklilik eğitimlerim mevcuttur.