BES’TE MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ

Bireysel Emeklilik sistemi 2003 yılında uygulamaya geçti. 2013 yılından itibaren katılımcıların sisteme ödediği katkı payları için %25* devlet katkısı desteği başladı. 2017 yılından itibaren de çalışanlar işverenleri aracılığı ile sisteme dahil ediliyor. Bunlar sistemin başlangıcından bu yana geçirdiği ana dönüm noktaları. Geçen haftalarda yapılan değişikliklerle, özellikle 2017 yılında başlayan OKS uygulaması sonrasında ortaya çıkan yeni durumların, mevzuatta karşılığını bulabilmesi için yapılmış düzenlemeler ön planda görünüyor. Nedir bunlar diye bakacak olursak:

1-Cumhurbaşkanlığı sistemine geçiş ile BES’in düzenleyici ve uygulayıcısı olan Hazine müsteşarlığı bakanlığa dönüştüğünden, mevzuatta yer alan Hazine Müsteşarlığı, Müsteşar gibi kavramlar, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Bakan olarak değiştirilmiş.

2-OKS mevzuatı yönetmelikteki ek maddeler ve sektör duyuruları ile oluşturulmuş idi. Özellikle OKS’de devlet katkısının nasıl uygulanacağı sektör duyurusunda yer alıyordu. Uygulamada değişikliğe gidilmemekle birlikte,  yönetmelikte devlet katkısı hesabının alt hesaplarının tanımları yapılmış. Devlet katkıları, devlet katkısı taahhüt hesabı ve devlet katkısı nakit hesabı olarak takip ediliyordu zaten. Bu uygulama aynen devam edecek. Hak ediş sürelerine uygun olarak hak edilen tutarlar devlet katkısı nakit hesabına aktarılarak devlet katkısı fonuna yönlendirilecek.

3- Önceki mevzuatta ‘sertifika’ tanımı yapılmamış idi. Yeni mevzuatta ‘çalışanın dahil edildiği emeklilik planı kapsamında açılan OKS’ sertifikası diye tarif ediliyor. OKS’de çalışanlar işverenleri aracılığıyla bir grup emeklilik sözleşmesi ile sisteme dahil ediliyorlar. Bu grup sözleşmesi ile çalışanların bağı, ‘emeklilik sertifikası’ ile sağlanmış. İşverenler emeklilik şirketi ile grup emeklilik sözleşmesi imzalıyor, çalışanlar bu grup emeklilik sözleşmesine bir emeklilik sertifikası ile bağlanıyor.

3-Mevzuatta daha önce  ‘cayma süresi’ olarak öngörülen katılımcının veya çalışanın sisteme girişinden itibaren başlayan, ilk iki aylık süre ‘başlangıç dönemi’ olarak öngörülmüş.

4-OKS ile sisteme dahil olan çalışanlardan ilk iki aylık süreyi tamamlayanlar bin liralık başlangıç devlet katkısını hak ediyor. Yönetmelikte başlangıç devlet katkısı ifadesi korunmakla birlikte bin liralık matbu tutar çıkarılmış. Ancak bin liralık başlangıç devlet katkısı tutarı matbu olarak kanunda yer almaya devam ediyor.

5-Eski yönetmelikte OKS’de bin liralık başlangıç devlet katkısının daha önce sisteme dahil olan, ancak sistemden ayrılmış çalışanlara verilmeyeceği ifade ediliyordu. Yeni düzenleme ile çalışan adına daha önce bin liralık başlangıç devlet katkısı, hesaplarına yansıtılmamış ise, sistemden ayrılmış olsa dahi çalışanlar başlangıç devlet katkısına tekrar hak kazanabilecekler, deniliyor

6-Uygulamada ayrı olmakla birlikte standart fonlar mevzuatta tek başlık altında görünüyordu. Yeni mevzuata hem OKS standart fon hem de gönüllü BES tarafındaki standart fon ayrıştırılmış.

7-Bes fonlarının yatırım yapabileceği menkul kıymetlerin arasına VDMK’lar ilave edildi. Devlet katkısı fonları, Başlangıç fonları, OKS Standart fonlar ve Standart fonların portföylerine VDMK alınabilecek. Devlet katkısı fonları portföylerinin %15’ine kadar, başlangıç fonları portföyünün %20’sine kadar, standart fonlar %40’ına kadar ve OKS standart fonlar portföylerinin %30’una kadar VDMK yatırımı yapabilecekler.

8-Devlet katkısı fonları portföylerine daha önce %75 oranında TL bazında kamu borçlanma araçları alınabiliyordu. Yeni düzenleme ile bu oran %70’e çekildi. Kalan %30’luk kısım TL bazında, VDMK, mevduat/katılma hesabı, BİST 100/Katılım endeksindeki hisseler, ters repo, Takasbank veya Borsa para piyasası işlemlerinde değerlendirilebilecek.

9-Gönüllü BES’ten farklı olarak OKS ile sisteme dahil olan çalışanlara ek devlet katkısı sunuluyor. Bu ek devlet katkısından sistemde en az 10 yıl kalarak 56 yaşını tamamlayan çalışanlar faydalanabiliyor. Emeklilik hakkını kullanmak isteyen çalışanlar eğer birikimlerini en az 10 yıllık ‘Yıllık Gelir Sigortası’na aktarırlarsa, birikimlerinin %5’i kadar ek devlet katkısına hak kazanıyorlar. Bir çalışan için ödenecek ek devlet katkısına esas teşkil eden birikim tutarı, sistemde bulunulan ay sayısının o dönemde geçerli brüt asgari ücret tutarıyla çarpılması suretiyle bulunacak tutarı aşamayacak, kuralı kanunla düzenlenmişti. Şimdi yönetmeliğe alınmış.

10-Bireysel emeklilik şirketleri katılımcılara sundukları fonların portföyünün yönetimi işini, portföy yönetim şirketlerine devrediyorlar. Geçen yıl uygulamaya alınan sektör duyurusu ile bireysel emeklilik şirketleri toplam fon portföyünün en fazla %40’ını tek bir portföy yönetim şirketine bırakabiliyordu. Bu nedenle BES şirketleri en az 3 portföy yönetim şirketiyle çalışmak zorunda kalıyorlardı. Yeni düzenleme ile bu uygulamadan vaz geçildi.

11-Kamu bankalarının iştiraki olan portföy yönetim şirketleri Ziraat Portföy yönetim çatısı altında birleştiriliyor. Böylece ortaya çıkan yeni portföy yönetim şirketi portföy büyüklüğü açısından liderliğe yerleşecek.

**22 Ocak 2022 tarihli 31727 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan BES Kanununun’da yapılan değişiklik ile devlet katkısı %30’a çıkarıldı.