ANNELERİ BES’LEYELİM
Önümüzdeki pazar hem seçim var, hem de anneler günü. Anneler günü, seçim tartışmalarının arasında çok cılız bir yer alıyor. Seçim tartışmaları o kadar canlı ve baskın ki, anneler günü arada kaynayacak gibi görünüyor. Aman dikkat diyelim, sakın atlamayın, olur mu?
Anneleri hatırlamak ve onları sevdiğini söyleyerek mutlu etmek çok da zor değil. Bir çiçek, küçük bir hatıra, el emeği hediyeler vb. anneleri mutlu etmeye yetip artıyor. Ama gelin, bu anneler gününde annelere farklı bir hediye verelim. Onları BES’e dahil ederek ömür boyu unutulmayacak, hayır-dua ile anılacak bir güzellik yapmaya, ne dersiniz?
ANNELER GÜNÜ BAHANE
Çocukları için her türlü fedakarlığı yapan anneler-babalar bireysel emeklilik sistemine çocuklarını dahil ediyor. Onlar için birikim yapıyor. Yeni doğanlar da dahil olmak üzere neredeyse 800 bin çocuk sisteme dahil edilerek 4 milyara yakın birikim sağlandı. Hadi, bu kez geriye doğru, giderek yaşlanmakta olan anne-babalara bakalım. Onların gelecekteki yaşam standartlarını sürdürüp-sürdüremeyeceklerini, sağlık ve bakım giderleri için birikime sahip olup-olmadığını sorgulayalım. Anneler günü bunu sorgulamak için bahane olsun. Uzayan ömürlerin yanında, ailelerde azalan çocuk sayısı, yaşlılıklarında çocukların anne-babaya bakımını zorlaştırıyor. Üstelik hızla yaşlanan nüfus için kamu tarafından atılması gereken adımlar, oldukça yavaş ve yetersiz. Hali hazırda yaşlı nüfus toplumun %10’unu oluştururken, yaşlı nüfus oranının 2030 yılında %13, 2040 yılında yüzde 16’ya ulaşacağı öngörülüyor. Ekteki grafikte görüleceği gibi 2080 yılında toplumda her dört kişiden biri yaşlı olacak. Bu kadar yüksek orandaki yaşlıya kim bakacak, kim maaş verecek, sağlık harcamalarını kim finanse edecek?
ÖNCELİK ANNELERDE
Geleneksel aile yapımızda, erkekler dışarıda çalışarak gelir getirecek işlerde çalışır iken, kadınların gelir getirmeyecek yaşlı ve çocuk bakımı, ev işleri gibi meşguliyetleri oluyor. Bu işler karşılığında aile dışından hizmet almak çok masraflı olduğundan kadının çalışması yerine evde bu işleri yapması tercih ediliyor. Ama bu kez de hem aile geliri düşük oluyor hem de kadının hiçbir geliri olmadığından kendisi için birikim, yatırım yapamıyor. Dolayısıyla kadın ömrünün sonuna kadar ya kocasına, ya çocuklarına bağımlı kalıyor. Bunun sonucunda finansal sistem içerisinde kadınlara ait tasarruf ve yatırım tutarları erkeklere nazaran oldukça düşük. Aynı olgu bireysel emeklilik sisteminde de gözleniyor. BES havuzundaki birikimlerin yüzde 45’i kadınlara, yüzde 55’i erkeklere ait.
Diğer yandan TÜİK’e göre yaşlı nüfus içinde eşi vefat eden kadın oranı, erkeklere göre dört kat daha fazla. Yani kadınların ileride yalnız kalma olasılığı erkeklere göre çok daha güçlü. Bu da gençliğinde gelir elde edemeyen kadınların gelecekte bakıma ve desteğe ihtiyaç duyacağını gösteriyor. Ailede bugün gelir elde edemeyen bir kadın, bir anne var ise, BES yaptırma önceliği onların olsun.
ANNEYE BES
Geliri olmayan veya çok düşük gelire sahip anneler için bireysel emeklilik sözleşmesi yaptırılabilir. Böylece küçük ödemelerle, belki babalarla, kardeşlerle de yardımlaşarak katkı payı ödemek mümkün olabilir. Gelin, bu yıl anneler günü bunu yapmak için bir bahane olsun. Anneyi senede bir gün hatırlamak yerine, ayda bir, belki bir demet çiçek parasıyla BES’e katkı payı ödeyerek, yaşlılığına hazırlamak mümkün. Üstelik devlet de yüzde 30 katkı veriyor. Böylece sistemde 10 yıl ve 56 yaşını tamamlayınca da BES’ten ek bir maaş veya toplu para alma fırsatı sağlanabilir.
EŞLERE BES OLUR MU?
Neden olmasın? Çalışsın, çalışmasın eşler için de BES yaptırılabilir. Evin işiyle gücüyle, çocuğun ve eşin bakımıyla ilgilenmek zorunda kalan ama bir gelir elde edemeyen kadınlara yapılabilecek en büyük güzellik, BES yaptırmak olabilir. Aile bütçesinden kadına değer verildiğini gösteren bir tasarruf, güzel olmaz mı? BES’e ödenen katkı payları karşılığında devletten gelen yüzde 30 katkı da birikimlerin daha hızlı büyümesine destek olacaktır. Belki de ileride ihtiyaç olduğunda bu birikimler yine aile için kullanılabilecek. Ne dersiniz, üzerinde düşünmeye değmez mi?
NASIL YAPILACAK?
BES acentalarından, banka şubelerinden veya bireysel emeklilik şirketlerinin internet sitelerinden yapacağınız başvuru ile anneniz veya eşiniz adına bireysel emeklilik sözleşmesi yaptırabilir, katkı paylarının kredi kartından ödenmesi talimatını verebilirsiniz. Her ay kredi kartından çekilecek katkı payları yatırım fonları aracılığıyla para ve sermaye piyasalarında yatırıma yönlendirilecek, fonların doğru yönlendirilmesiyle birikimler büyüyecek ve annelerin huzuruyla mutlu olacaksınız, daha ne olsun?
**Para Dergisi’nin 14 Mayıs-20 Mayıs 2023 tarihli sayısında yayınlanmıştır.
