ALTIN FONU, ÇEYREĞE KARŞI

Bireysel emeklilik sistemini eleştiren pek çok kişi; her ay kenara bir çeyrek altın koyarım daha iyi, hiç olmazsa her zaman elimin altında, istediğim zaman bozarım, gideri kesintisi, vergisi yok, diyor. BES’i savunanlar ise; ama burada devlet katkısı var, hem altın fonuna yatırım yap, hem de devlet katkısı kazan, diyor. Kim haklı? Öncelikle gerçekten de yastık altına atılan çeyrek altına karşı aynı miktar para ile BES’te altın fonuna yatırım yapılsa, sonuç ne olur, hangi tarafta daha çok birikime ulaşabiliriz, sorusunun cevabını verebilmek gerekir.

VARSAYIMLAR

Bu amaçla aşağıdaki varsayımlar doğrultusunda Mayıs 2013 tarihinden (altın fonları ilk defa bu tarihte kurulmuş.) 29 Kasım 2019’a kadar her ayın son işlem günü bir çeyrek altın yastık altına atılırken, aynı miktar para ile BES’te altın fonuna yatırım yapıldığı varsayıldı.

1-BES’te altın fonuna yatırım, sistemde yer alan faizli-faizsiz bütün altın fonlarından ağırlıklı ortalama yöntemiyle oluşturulmuş endeks üzerinden gerçekleştirildi. Devlet katkıları için de katılım katkı ve devlet katkısı fonları üzerinden ağırlıklı ortalama yöntemiyle devlet katkısı endeksi oluşturuldu.  

2-Çeyrek altın alımında her ayın son işlem günündeki www.altin.in deki satış fiyatları kullanıldı. Biriken 79 adet altın 29 Kasım 2019 tarihindeki 436,41 TL’lik alış fiyatından değerlendirildi.

3-Her ay çeyrek altın fiyatı üzerinden hesaplanan %25*lik devlet katkıları ikinci ayın sonunda devlet katkısı fonuna yatırıldı. Son iki ayın tahakkuk eden 224 liralık devlet katkısı fona yatırılmadan devlet katkısı tutarına ilave edildi.

4-Henüz BES’te 10 yıllık süre dolmamasına rağmen,  karşılaştırma yapılabilmesi için altın fonları ve devlet katkılarının getirileri üzerinden %5 stopaj kesintisi yapıldı.

5-Bireysel emeklilik sistemine giriş aidatı ödenmedi. Katkı paylarından yönetim gider kesintisi yapılmadı. Ancak fonların fiyatları toplam gider kesintisi düşüldükten sonra çıktığı için, altın ve devlet katkısı fonlarından, ‘fon toplam gider kesintileri’ yapılmış oldu.

TESBİTLER

1-Belirlenen tarih aralığında yastık altında değeri 34.476 lira olan 79 adet çeyrek altın birikti. Aynı tarih aralığında BES altın fonunda 32.994 lira, devlet katkısında 6.598 lira olmak üzere toplam birikim 39.593 liraya ulaştı.

2-Devlet katkıları ve altın fonlarının getirileri üzerinden %5 stopaj düşüldüğünde BES’teki altın fonu birikiminin toplamı 38.793 lira oldu.

3-BES’teki birikim devlet katkısı hariç tutulduğunda, yastık altı çeyrek altının değerine ulaşamadı. Bunun nedenlerinden birisi fonlardan yapılan ‘fon toplam gider kesintisi’. Diğeri ise altın fonlarının çoğunun portföyünde %80 altın ve kıymetli maden olması. Yani altın fonuna yatırım yapan katılımcının katkı payının sadece %80’i altın ve kıymetli madenler yatırımında değerlendiriliyor. Kalanı, başka sermaye piyasası araçlarına yatırılıyor. Bu nedenle %100’ü altın olan çeyrek ile altın fonlarının karşılaştırılmasında fonların getirisi zayıf kalıyor. Fonların portföylerinde altın oranı %100’e ne kadar yaklaşırsa, BES’teki birikim ile yastık altı çeyrek altının değeri o kadar birbirine yakınlaşacaktır.

4-Devlet katkıları ilave edildiğinde bariz bir şekilde BES’teki altın fonu yatırımı öne çıkıyor. Sistemde kalınan süre arttıkça devlet katkısının etkisi ciddi bir fark yaratıyor.

6- ÇIKARIMLAR

1-Çeşitlendirme açısından: Her ay yastık altına bir çeyrek altın atmak portföy çeşitlendirmesi yapılmasına olanak vermez. Halbuki BES’te altın fonunun içeriğindeki varlıkların vadeleri, türleri, getirileri açısından çeşitlendirme mümkündür.

2-Katkı payı açısından: Çeyrek altın alabilmek için fiyatını tam olarak ödemek gerekir. Çalışmaya ilk ay 145 liradan dahil olan çeyrek altın, son ay 445 liraya ulaştı. Gelirde bu oranda bir artış sağlanamazsa, yastık altına çeyrek altın atma stratejisini sürdürmek giderek güçleşecektir. Diğer yandan istikrarlı bir şekilde her ayın bir çeyrek altın yatırımı yapmak 20-30 yıllık vadelerde sürdürülebilir olmayabilir.  

3-Güvenlik açısından: Yastık altındaki çeyrek altın güvenlik sorunu yaratır. Bir- iki çeyrek altını evde saklamak sorun olmayabilir. Ama miktar arttıkça güvenlik nedeniyle ek önlemlere ihtiyaç olacaktır. Banka kasası kiralamak, sigorta yaptırmak gibi.

4-Likidite açısından: Çeyrek altın yatırımı BES’e nazaran daha likit bir varlık. İstenildiği an nakite dönüşebilir. BES’ten ayrılmanın ise belli prosedürleri vardır ve birikimleri geri alma süreci bir ayı bulabilir.

5-Vade açısından: Kısa vadeli yatırım için çeyrek altın daha uygun görünüyor. BES’teki gibi kesintilerle karşılaşılmaz. Vergisi yoktur. El altında, hemen ulaşılabilir olması, bankadan kredi arayışına girmeden sorunun çözülmesini sağlar.

Uzun vadede ise bireysel emeklilik sistemi, kolaylığı, güvenliği ve devlet katkıları nedeniyle öne çıkıyor. Çeyrek altın biriktirmek açısından avantaj olan unsurlar, vade uzadığında dezavantaja dönüşüyor. Hemen ulaşılabilir olması tasarruf potansiyelini azaltırken, birikim arttıkça güvenlik sorunu ortaya çıkmaya başlıyor

*22 Ocak 2022 Cumartesi ve 31727 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Kanunu’nda yapılan değişiklik ile devlet katkısı %25’ten %30 çıkarıldı.