BİRLİKTEN KUVVET DOĞAR — Zeynep Candan Aktaş

Mar 21

Mar 21 BİRLİKTEN KUVVET DOĞAR

Atalarımız ‘birlikten kuvvet doğar’ demişler. Gerçekten de güç birliği, akıl birliği yapılan çalışmalarda başarı mutlaka gelir. BES’ten örnek verecek olursak ilk çıktığı yıllarda, sistemi kimse tanımıyor, bilmiyorken fonların gider kesintileri %6-8 seviyelerindeydi. Sistemdeki birikimler arttıkça, kesinti oranları azalıyor. Yani birikimlerin artması, sistemin maliyetlerinin daha fazla kişi tarafından paylaşılmasını sağlıyor. Böylece katılımcı başına düşen maliyet azalıyor. Bunun yansıması olarak, gelecekte daha da düşük gider kesintileri görebiliriz, hele sistemdeki toplam birikimi yüz milyar liranın üzerine bir atalım.

Peki, hiç düşündünüz mü? BES’te nasıl işbirliği, güç birliği yaparız? Kiminle beraber olursak, yada hangi sözleşme türlerinde pazarlık gücümüz artar, kesintilerden kurtulabiliriz? Ya da belki özel danışmanlık hizmeti alabiliriz?

İŞVEREN GRUP EMEKLİLİK SÖZLEŞMELERİ

İşveren grup emeklilik sözleşmeleri, çalışanların işverenlerinin insiyatifiyle BES’e dahil edilmeleri demektir. OKS’den farklı olarak bu grup emeklilik sözleşmelerinde işveren, gönüllü olarak çalışanı adına bireysel emeklilik sistemine katkı payı öder. Çalışanın maaşından katkı payı kesintisi yapmaz. Peki, işverenler bunu neden yapıyorlar? Çalışanların iş sadakatını ve motivasyonunu sağlamak için. Böylece özellikli alanlarda çalışan personelin işyerinde daha uzun süre çalışması ve iş memnuniyetinin artırılması amaçlanıyor. Peki, işverenin çalışan sadakati ve motivasyonundan başka kazancı var mı bu işte? Tabi ki, ne demiştik? Birlikten kuvvet doğar, değil mi? İşveren grup emeklilik sözleşmelerinde hem çalışan kazanıyor, hem işveren, hem de BES. Çalışan kazanıyor: İşveren çalışan adına, katkı payı ödüyor. İşveren kazanıyor: İşverenin çalışan adına ödediği katkı payları SGK prime esas kazançtan muaf tutuluyor, belli bir kısmı da kurumlar vergisi matrahından indirilebiliyor. BES kazanıyor: Sisteme katkı payı giriyor, sistem büyüyor, gelişiyor.

OKS ÖRNEĞİ

OKS aslında bir grup emeklilik sözleşmesi. Katılımcıların çoğu, sisteme çok küçük miktarlarda katkı payı ödemesine rağmen, kesintiler %0,85 ile sınırlandırılmış. Devlet, tüm çalışanlar adına, kesinti miktarını belirliyor, giriş aidatını kaldırıyor. Daha sonra uygulamanın yürütülmesi için işverenleri devreye alıyor. Bireysel emeklilik şirketlerinin tek tek bireylerle çalışması yerine, çalışanlar, işveren nezdinde gruplandırılmış oluyor. Böylece BES şirketlerinin satış, pazarlama ve operasyon maliyetleri düşüyor. Yani OKS çalışanlar için maliyetleri azaltmanın yollarından birisi.

YA DİĞERLERİ

Bunların dışında, başka grup emeklilik sözleşmeleri de var. BES şirketleri, belli bir tutarda başlangıç katkı payıyla sisteme girenlere veya belli bir gruba ait katılımcılara, meslek gruplarına özel, grup emeklilik sözleşmeleri tanımlayabiliyor. Katılımcılar bu tür grup emeklilik sözleşmelerinin bazılarına, bireysel olarak da katılabilir ve uygulanan avantajlardan faydalanabilir. Böylece katılımcılar için sistemin maliyetleri azalıp, özel danışmanlık hizmeti alma gibi fırsatlar doğabilir. Bu arada BES şirketlerinin de operasyon maliyetleri azalmış olur. BES şirketlerinin operasyon maliyetlerinden bize ne diyen çıkabilir. Ancak BES’in büyük bir sistem olduğunu düşündüğünüzde, BES şirketlerinin maliyetlerindeki azalma, katılımcı başına düşen operasyon maliyetlerinde de düşüşe, fonlarda daha az gider kesintisine neden olacaktır. Bu da dolaylı olarak da katılımcıların getirilerinin artmasına etki edecektir.

Unutulmaması gereken şey şu: Sadece sisteme ilk defa giren katılımcılar değil, halen sistemde olan katılımcılar da grup emeklilik planlarına geçebilirler. Giderlerini düşürebilirler, danışmanlık hizmeti alabilirler. Devir, tasarruf devri. Sadece biraz daha araştırıp-öğrenmeye, sorup-soruşturmaya ihtiyaç var, değil mi?

Zeynep Candan Aktaş

Bireysel emeklilik, benim için çalışma hayatı boyunca farkında olmadan temellerini attığım, sistem uygulanmaya başlayınca, tam da bu temellerin üstüne oturan bir yapı. Amacım ne sistemi yermek ne de övmek. Ama şunu biliyorum: Bizim gibi ülkeler dünyanın para bolluğuna boğulduğu geçtiğimiz 15-20 yılı yatırım yerine, tüketerek geçirdi. Borcu olmayanlar neredeyse parmakla gösterilir oldu. Önümüzdeki dönem bu borçların ödenme zamanı gelecek. Ancak biz halk olarak tasarruf yapmıyoruz, yapamıyoruz. Bunun nedenleri farklı olsa da gerçek şu ki, artık biriktirmek zorundayız. Bu bireysel emeklilik yoluyla olur, şahsi yatırımlarla olur, altın alarak olur, bankada mevduat yoluyla olur, dövizle olur… Herkesin kendi tercihi. Ben burada bireysel emeklilik sistemi içindekilerin sistemi tanımasını, sistemden nasıl daha fazla verim alabileceğinin yollarını, katılımcının lehine ve aleyhine olabilecek gelişmeleri yazmak, duyurmak istiyorum. Bu arada katılımcılar da sistemle ilgili düşüncelerini, sistemden beklentilerini, kendileri için olumlu ve olumsuz yönleri, merak ettikleri soruları yazarlarsa, bunları tartışırız, elimizden geldiğince sorulara cevap veririz ve en önemlisi belki ilgililere, yetkililere sesinizi duyurabiliriz.

Teknik analiz ise daha Türkiye’de teknik analizin ‘T’si ortalarda yok iken, kareli defter yapraklarını birbirine ekleyerek oluşturduğum grafiklerle başladı. 1990’dan beri fiyatların hareketini merak ediyorum ve anlamaya çalışıyorum. Bunun için okuyor, araştırıyor ve bildiklerimi piyasada test ediyorum. Kazandığım da oluyor, kaybettiğim de. Ancak artık şunu net olarak biliyorum, piyasalarda kazanmanın tek yolu kendinizi tanımak ve kendi kapasitenizde riskler alabilmektir. Kapasitenizi aşan risk sizi uyutmaz, kapasitenizin altındaki risk de kazandırmaz. Bu dengeyi kurabilir, üstüne de teknik analiz yöntemlerini uygulayarak alım-satım zamanlarını ve fiyatlarını öngörebilirseniz, kazanmamanız için bir sebep kalmaz.

Yaklaşık 20 yıldır ekonomi dergilerinde, gazetelerde piyasaya ilişkin öngörüler, gerçekleşmeler, teknik analiz grafikleri üzerinden yorumlar yazıyorum. Bunlar arasında Trend Dergisi, Yeni Yüzyıl, Radikal, Ekonomik Bülten, Tekborsa, Gazete Vatan, Milliyet, gibi birçok dergi ve gazete var. Halen bireysel emeklilik ile ilgili yazılarım Para Dergisinde, Teknik analiz ile ilgili yazılarım Ekonomist dergisinde yer alıyor.

Ayrıca teknik analiz ve bireysel emeklilik alanında gerek sınıf içi gerek internet üzerinden eğitimler veriyorum. www.borfin.com.tr adresinde başlangıç düzeyinde teknik analiz eğitimim ve bireysel emeklilik eğitimlerim mevcuttur.