HİSSE FONLARI SATMA ZAMANI MI
Borsa İstanbul’da hisselerin değeri düşse de yükselse de genellikle bireysel emeklilik portföyündeki fonlarda yer alan hisse senetlerinin oranı değişmez. Üç aşağı-beş yukarı aynı seviyelerde dalgalanır durur. Bunun nedenleri çok farklı olabilir. Ancak ana nedenlerden birisi halkın hisse senedi yatırımlarından beklediği getiriyi yakalayamamış olmasıdır. Ağzı yanan küçük yatırımcılar hisse senetlerine olduğu gibi, hisse fonlara da mesafeli durur.
Bireysel emeklilik sisteminde, ortak akıl, hisse senetleri yatırımını maksimum %13-15 aralığında tutar. Hisse senetleri piyasası yükseldikçe BES katılımcıları hisse fonları azaltır, piyasa düştükçe hisse fonlar alınır, denge korunur. 20 Nisan 2018 tarihi itibariyle bireysel emeklilik sistemindeki fonların toplam tutarı 84 milyar lira iken, bunun ancak %13’ü hisse senetlerinden oluşuyor.
Hisse fonların içeriği
Hisse fonların portföyünde mevzuata göre en az %80 oranında hisse senedi olmak zorunda. Portföye alınacak hisse senetleri yerli şirket hisseleri olabileceği gibi yabancı şirketlere ait hisseler de olabilir. Yurtiçinde hisse senetlerine yatırım yapan çoğu fonun getirisi BİST 30 veya BİST 100 endeksinin getirisini baz almaktadır. Ayrıca endeks fon olarak tanımlanan fonların bağlı oldukları endeksle korelasyonunun asgari %90 seviyesinde olması gerekir. Fonun içtüzüğünde, izahnamesinde fonun getiri hedefi olarak hangi varlıkların getirisinin esas alınacağı belirtilmektedir. Diyelim ki, fonun portföyüne %80 hisse senedi alındı. Geri kalan ne olacak? Geri kalan kısım içtüzük ve izahnamede belirtilen oranlarda diğer yatırım seçeneklerinde değerlendirilir. Hisse fonlar portföylerinin %20’lik kısmı için, hisse senedinin yanında, kamu ve özel sektör tahvili, hazine bonosu, kira sertifikaları, mevduat-katılma hesapları, kıymetli madenler, ters repo ve takasbank-borsa para piyasası işlemleri ve türev işlemler alabilir.
Portföy yöneticisinin etkisi
Portföy yöneticisinin başarısı hem portöyde tutmak zorunda olduğu %80’lik kısmın seçimi, hem de ilave %20’lik kısmı hangi hisselerde ve hangi varlıklarda değerlendirdiği konusunda ortaya çıkar. Bu nedenle geçen yıl bireysel emeklilik sisteminde kendini ‘hisse fon’ olarak tanımlayan fonların içinden yıllık bazda %65 getiri sağlayan da çıkıyor, %26 getiri sağlayan da. Tabi portföy büyüklüğü de portföy yöneticisi açısından zaman zaman önemli bir avantaj veya dezavantajlar sağlayabilir. Küçük portföye sahip fonlarda daha agresif yatırım stratejileri uygulanabilirken, portföy büyüdükçe daha stabil politikalar uygulanması gerekir. Çünkü piyasada her zaman istenen miktarda alıcı-satıcı bulunamayabilir.
Hisse senetleri Piyasası nereye?
Hisse senetleri Piyasası hem uluslararası hem de yerel piyasada 2017 yılı başlarında çıkışa başladı. BİST 100’de Ocakta 121 bin test edildikten sonra başlayan kısa vadeli düşüş eğiliminin halen devam ettiği gözleniyor. Zaman zaman sert satışlara sahne olan hisse senetleri piyasalarında uzmanların gözü kulağı Amerikan Merkez Bankası FED’de iken, bir anda ticaret savaşları, ABD-Rusya gerginliği, bunun üzerine Suriye’nin bombalanması gibi beklenmeyen gelişmeler yaşandı. İçeride ise Suriye Harekatı ve erken seçim ile yurtdışından kah ticaret savaşı olarak esen rüzgarlar, kah uluslararası gerginlikler özellikle döviz üzerinde baskı yaratıyor. Böylesi bir ortamda Merkez Bankasının faiz artırımına gidip-gidemeyeceği her zamankinden fazla konuşulmaya başlandı.
Reel ekonomik tarafa bakıldığında 2008’den beri krizde olan ABD ekonomisinin toparlanmakta olduğu ve dünya ekonomisinde bir lokomotif etkisi yaratması bekleniyor. Ekonomilerin iyileşme beklentisinin olduğu bir ortamda hisse senetlerinin de değer kazanması beklenir. Ancak 2008 yılında dünya ekonomisini canlandırmanın çözümü olarak piyasaya sunulan parasal gevşeme politikası, artık parasal sıkılaşmaya doğru yol alıyor. Dünya piyasalarında hisse senetleri başta olmak üzere bütün varlık fiyatlarını şişiren parasal gevşeme politikasının sona ermesi en azından parasal sıkılaştırma yapılmasa bile, varlık fiyatlarının yukarı hareketini engelleyecek bir unsur olarak karşımızda duruyor. Bunun hisse senetleri piyasalarına olası etkisi ise, ana çıkış trendlerinin sonuna yaklaşılmış olabileceği ve orta vadede aşağı yönlü baskıların gündeme gelebileceği şeklinde.
BES katılımcıları ne yapmalı?
Bireysel emeklilik sistemi uzun vadeli bir yatırım. Bu nedenle katılımcının yaşı, cinsiyeti, gelir durumu, sistemde geçireceği süre ve risk algısı birlikte değerlendirilmeli. Katılımcılara sunulan risk profil anketleri en azından kendi risk algılarını kontrol etmek açısından faydalı olacaktır. Davranışsal finans alanında yapılan çalışmalar gençlerin daha çok risk almaya istekli olduğunu gösterirken yaşlılarda riskten kaçma eğilimi ağır basmaktadır. Erkekler kadınlara göre daha fazla risk alabilirken, evli erkeklerde bu oran düşmektedir. Örnek vermek gerekirse 18 yaşında sisteme yeni girmiş, bekar bir katılımcının portföyünde hisse senedi fonlarına daha çok yer yer vermesi beklenir. Ancak 50 yaşın üzerinde artık sistemden çıkma vakti yaklaşmış katılımcıların, hisse senedi gibi riskli varlıkları içeren fonlarını yukarı yönlü hareketlerde azaltmaları yerinde olacaktır.
