ASGARİ ÜCRETLE BES’TE NELER DEĞİŞTİ?

Jun 21

Jun 21 ASGARİ ÜCRETLE BES’TE NELER DEĞİŞTİ?

Bireysel emeklilik sisteminde asgari ücret kavramı bir çok yerde ölçü, kıstas olarak kullanılıyor. Bu asgari ücret kavramı bazen aylık bazen de yıllık olarak kullanılıyor. Temmuz 2023’ten geçerli olmak üzere brüt asgari ücretin 13.414,5 liraya ulaşmasıyla BES’te hangi kıstaslar,hangi ölçümler değişecek, şöyle bir bakalım:

OKS’DE KATKI PAYI

Otomatik katılım sisteminde çalışanların brüt ücretinin en az %3’ü katkı payı olarak kesiliyor. Asgari ücretteki artışla birlikte otomatik katılım sistemindeki en düşük katkı payı tutarı da 402 liraya yükselmiş oldu.

DEVLET KATKISI

Bireysel emeklilik sistemine yatırılacak katkı payları için herhangi bir üst limit belirlenmemesine rağmen, devlet katkıları için üst limit belirlenmiş olması, katkı payları üzerinde doğal bir cam tavan oluşmasına neden oluyor. Katılımcılar devlet katkısı alamayacakları bir katkı payını sisteme yatırmaktan kaçınıyorlar. Yılın ilk 6 ayında aylık brüt asgari ücret 10.008 lira idi. Dolayısıyla yılın ilk yarısında sisteme 120.096 lira katkı payı yatıranlar 36.029 lira devlet katkısı aldılar.

Peki, Temmuz 2023 itibariyle aylık brüt asgari ücret 13.414,5 liraya yükseldi, şimdi ne olacak, daha önce devlet katkısının tamamını alanlar bu artıştan faydalanabilecekler mi?

Yılın ilk yarısında devlet katkısının yıllık matrahı 120.096 lira idi. Şimdi ikinci altı aylık dönemde yaşanan asgari ücret artışıyla ıllık matrah 140,535 liraya yükseldi.

Yılın ilk altı ayı için: 10,008 X 6 =60.048.-

ikinci altı ay için 13.414,5 X 6 = 80,487.-

Birinci ve ikinci altı ayların toplamı: 60.048+ 80.487 =140.535.-

Sisteme 120,096 lira katkı payı yatıranlar 20.439 lira daha katkı payı yatırdıklarında 6.132 lira devlet katkısı alacaklar. Dolayısıyla toplamda 140.535 lira katkı payı karşılığında 42.160,5 lira devlet katkısı alınabilecek.

Bu katkı payları 31 Aralık 2023 tarihine kadar yatırılabilir ve devlet katkısı alınabilir. Katılımcılar toplamda 140.535 liraya ulaşan katkı payını 31 aralık tarihine kadar istedikleri bir zaman toplu para, ek katkı payı veya düzenli katkı payı olarak yatırabilirler. Burada kredi kartı ile ödeme yapanların, en geç kasım 15’e kadar ödeme yapmaları gerekir ki, bloke süreci sonunda 31 Aralık tarihine kadar hesaba nakden yatmış olsun. Kredi kartıyla daha geç bir tarihte ödeme yapanlar 2023 yılının devlet katkısından faydalanma olanağını kaçırabilir.

Diğer yandan OKS’de emeklilik hakkı kullanacak olanlar; birikimlerini en az 10 yıllık olmak üzere yıllık gelir sigortasına aktardıklarında, %5 ek devlet katkısı alabiliyorlar. İşte bu ek devlet katkısının üst sınırı da, brüt asgari ücret üzerinden hesaplanıyor. OKS çalışanı için ek devlet katkısı üst sınırı, cari dönemdeki brüt asgari ücretin, sistemde bulunulan ay sayısıyla, çarpılmasıyla hesaplanıyor. Her ne kadar yıllık gelir sigortası mevzuatta olup, uygulamada olmasa da şöyle bir örnek verebiliriz: 10 yıl sistemde bulunan ve birikimlerini 10 yıllık olmak üzere, yıllık gelir sigortasına aktaran bir çalışan (13.414,5X120=1.609.740 üst sınır üzerinden X0,05) 80.487.-TL ek devlet katkısı alabilecek..

KESİNTİLER

Bireysel emeklilik sisteminde giriş aidatı ve yönetim gider kesintileri brüt asgari ücret üzerinden hesaplanıyor. BES şirketlerinin, sözleşmenin ilk beş yılında, aylık brüt asgari ücretin %8,5’una kadar kadar kesinti yapma hakları bulunuyor. 5 yıl tamamlanmadan sistemden çıkışlarda 5 yıllık kesintinin tamamı alınabiliyor. Asgari ücret artmasına rağmen kesintiler için takvim yılının ilk altı aylık brüt asgari ücreti dikkate alınıyor. Bu nedenle 2023 yılının tamamında BES şirketlerinin yıllık kesinti üst sınırı 851 lira, 5 yıl için toplamda alabilecekleri kesinti tutarı ise 4,253 lira olarak uygulanmaya devam edecek.

Diğer yandan sistemde 6. yılını tamamlayanların sistemden ayrılmak istediklerinde, ödedikleri kesintiler ile devlet katkısındaki birikimleri karşılaştırılıyor. Devlet katkılarının belli bir oranını aşan tutarda kesinti var ise bunların iadesi yapılıyor. Ancak sistemden ayrılma tarihinde brüt asgari ücretin 10 katını aşan sözleşmelerde bu kontrol uygulanmıyor.

https://www.zeynepcandanaktas.com/blog/2021/2/6/kesinti-iadeleri-yeni-yilla-basliyor

HACİZ VE REHİNDEN MUAFİYET

Nafaka alacakları saklı kalmak üzere bireysel emeklilik sistemindeki birikimlerin sistemde bulunulan ay sayısı ile aylık brüt asgari ücret tutarının çarpılmasıyla elde edilen tutar haciz ve rehinden muaf tutuluyor. Dolayısıyla önümüzdeki altı aylık dönemde sistemde bulunulan ay sayısı 13.414,5 liralık brüt asgari ücret ile çarpılacak ve haciz yapılamayacak birikim tutarı belirlenecek.

https://www.zeynepcandanaktas.com/blog/2020/3/7/beste-birikimler-hacizden-korunuyor-mu

Zeynep Candan Aktaş

Bireysel emeklilik, benim için çalışma hayatı boyunca farkında olmadan temellerini attığım, sistem uygulanmaya başlayınca, tam da bu temellerin üstüne oturan bir yapı. Amacım ne sistemi yermek ne de övmek. Ama şunu biliyorum: Bizim gibi ülkeler dünyanın para bolluğuna boğulduğu geçtiğimiz 15-20 yılı yatırım yerine, tüketerek geçirdi. Borcu olmayanlar neredeyse parmakla gösterilir oldu. Önümüzdeki dönem bu borçların ödenme zamanı gelecek. Ancak biz halk olarak tasarruf yapmıyoruz, yapamıyoruz. Bunun nedenleri farklı olsa da gerçek şu ki, artık biriktirmek zorundayız. Bu bireysel emeklilik yoluyla olur, şahsi yatırımlarla olur, altın alarak olur, bankada mevduat yoluyla olur, dövizle olur… Herkesin kendi tercihi. Ben burada bireysel emeklilik sistemi içindekilerin sistemi tanımasını, sistemden nasıl daha fazla verim alabileceğinin yollarını, katılımcının lehine ve aleyhine olabilecek gelişmeleri yazmak, duyurmak istiyorum. Bu arada katılımcılar da sistemle ilgili düşüncelerini, sistemden beklentilerini, kendileri için olumlu ve olumsuz yönleri, merak ettikleri soruları yazarlarsa, bunları tartışırız, elimizden geldiğince sorulara cevap veririz ve en önemlisi belki ilgililere, yetkililere sesinizi duyurabiliriz.

Teknik analiz ise daha Türkiye’de teknik analizin ‘T’si ortalarda yok iken, kareli defter yapraklarını birbirine ekleyerek oluşturduğum grafiklerle başladı. 1990’dan beri fiyatların hareketini merak ediyorum ve anlamaya çalışıyorum. Bunun için okuyor, araştırıyor ve bildiklerimi piyasada test ediyorum. Kazandığım da oluyor, kaybettiğim de. Ancak artık şunu net olarak biliyorum, piyasalarda kazanmanın tek yolu kendinizi tanımak ve kendi kapasitenizde riskler alabilmektir. Kapasitenizi aşan risk sizi uyutmaz, kapasitenizin altındaki risk de kazandırmaz. Bu dengeyi kurabilir, üstüne de teknik analiz yöntemlerini uygulayarak alım-satım zamanlarını ve fiyatlarını öngörebilirseniz, kazanmamanız için bir sebep kalmaz.

Yaklaşık 20 yıldır ekonomi dergilerinde, gazetelerde piyasaya ilişkin öngörüler, gerçekleşmeler, teknik analiz grafikleri üzerinden yorumlar yazıyorum. Bunlar arasında Trend Dergisi, Yeni Yüzyıl, Radikal, Ekonomik Bülten, Tekborsa, Gazete Vatan, Milliyet, gibi birçok dergi ve gazete var. Halen bireysel emeklilik ile ilgili yazılarım Para Dergisinde, Teknik analiz ile ilgili yazılarım Ekonomist dergisinde yer alıyor.

Ayrıca teknik analiz ve bireysel emeklilik alanında gerek sınıf içi gerek internet üzerinden eğitimler veriyorum. www.borfin.com.tr adresinde başlangıç düzeyinde teknik analiz eğitimim ve bireysel emeklilik eğitimlerim mevcuttur.