TEMETTÜ YATIRIMINI NASIL ALIRSINIZ?

Son zamanlarda borsada temettü yatırımı ile ilgili çok fazla yorum, görüş ve eleştiri var. Temettü yatırımını savunanlar bir tarafta, eleştirenler diğer tarafta. Temettü yatırımı genelde borsadan doğrudan hisse senedi alarak yapılıyor. Ancak temettü yatırımı eğiliminin arttığını gören portföy yönetim şirketleri ve bireysel emeklilik şirketleri, temettü ödeyen şirketlere yatırım yapan fonlar kurmaya başladılar. TEFAS’ta GTM-Garanti Portföy Temettü Ödeyen Şirketler Hisse Senedi Fonu, GSP-Azimut Portföy Kar Payı Ödeyen Hisse Senedi Fonu ve AYA-Ata Portföy Kar Payı Ödeyen Hisse Sen. Fonu işlem görüyor. BEFAS’ta ise KLT-Katılım Em. Temettü Ödeyen Şirketler Hisse Senedi Fonu ile BNO-Anadolu Hay. Temettü Ödeyen Şirketler Hisse Senedi Fonu işlem görüyor. Tabi ki BEFAS’taki fonlara yatırım yapabilmek için öncelikle bireysel emeklilik sistemine dahil olmak gerekiyor.

Temettü yatırımı konusunda seçeneklerin artması, bireysel emeklilik sisteminde olan veya girmek isteyen katılımcılarda da soru işaretlerine neden oluyor. BES’e girmek yerine temettü için hisse senedi veya yatırım fonu mu biriktirilmeli, yoksa BES’e katkı payı ödeyerek BES’teki temettü ödeyen şirketlere yatırım yapan fonlar mı tercih edilmeli? Gelin bu hafta temettü geliri elde etmek amacıyla doğrudan hisse senedi yatırımı, TEFAS’ta temettü veren hisselere yatırım yapan fonlar ve BEFAS’ta temettü ödeyen şirket hisselerine yatırım yapan fonlar arasındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koyalım, temettü yatırımı için hangisini tercih edeceğinize siz kara verin.

BENZERLİKLERİ

Temettü yatırımı ile bireysel emeklilik sisteminin en önemli benzerliği her ay birikim yapılması. Temettü emekliliğini öneren uzmanlar, her ay belli bir tutarın hisse senedi birikimi için ayrılması gerektiğini ve piyasa nasıl olursa olsun bu yatırımın sürdürülmesi gerektiğini ifade ediyorlar. Bireysel emeklilik sistemindeki katılımcıların çok büyük bir kısmı da katkı paylarını aylık olarak ödedikleri için yatırımcılarda BES ile temettü emekliliğini karşılaştırma eğilimi oluşuyor.

Bir diğer benzerlik de temettü yatırımının uzun vadeli olması. Ülkemizin en uzun vadeli yatırım yöntemi olan BES, temettü emekliliğiyle de birebir benzeşiyor.

FARKLILIKLARI

Temettü geliri elde etmek için doğrudan hisse senedine yatırım yapmak ile BES fonu veya TEFAS hisse senedi fonuna yatırım yapmak çok farklı şeyler. Hisse senedi seçiminden devlet katkısına, volatiliteden kesintilere, vergilerden kısıtlamalara kadar bu yatırımlardaki farklılıkların hepsini ortaya serelim ki, yatırımcılar doğru bir karara varabilsinler.

HİSSE SENEDİ SEÇİMİ

Öncelikle borsada temettü veren hisse senetlerinin seçimi başlı başına bir uğraş konusu. Şirketlerin sürekli temettü verme eğilimi olmadığı gibi, her yıl düzenli olarak temettü veren şirket sayısı oldukça sınırlı. Borsada işlem gören 500 küsur hisse senedi arasından hangi senetlerin temettü vereceğini bulabilmek, uzmanlık gerektiriyor. Bunun yanında bu kadar çok hisse senedinin analizinin yapılabilmesi için de zamana ihtiyaç var. Halbuki gerek TEFAS’ta gerekse de BEFAS’ta işlem gören temettü fonları uzmanlar tarafından yönetiliyor. Uzmanlar yaptıkları araştırmalarla hangi hisse senetlerinin ne kadar temettü vereceğine dair tahminlerde bulunabiliyor. Bu nedenle uzmanların yönettiği fonlar sıradan yatırımcıya göre çok daha yüksek getiri sağlama potansiyeli taşıyor.  

VOLATİLİTE

Hisse senetlerinin aşırı volatil yapısı, yatırımcıların piyasaya karşı duygusal tepkiler geliştirmelerine ve özellikle aşırı düşüş ve aşırı yükseliş dönemlerinde temettü yatırımından vazgeçmelerine neden oluyor. Gerçekten de temettü geliri amacıyla düzenli olarak hisse senedi biriktirenlerin çok büyük bir kısmı marjinal yükseliş ve düşüşlerde pozisyon ve sistemlerini koruyamıyorlar. ‘Yükselişten karımı alayım’, ‘daha düşükten yerine koyarım’ veya ‘zararımı azaltayım’ düşüncesiyle, temettü için birikim yaptıkları sistemlerinden vazgeçerek, hisse senedi yatırımlarını trade (alım-satım) etmeye başlıyorlar.

Halbuki gerek BEFAS’ta gerekse de TEFAS’ta işlem gören temettü ödeyen şirketlere yatırım yapan fonların fiyatları, hisse senetlerine göre çok daha stabil bir görünüm sergiliyor. Bu da yatırımcıları fonlar yoluyla daha uzun süre temettü yatırımı yapması konusunda teşvik ediyor.

DEVLET KATKISI

Bireysel emeklilik fonlarına yatırım yapıldığında %30 devlet katkısı var. Bireysel emeklilik sisteminde olup da temettü yatırımı yapmak isteyen katılımcılar, fonun getirisinin üzerine bir de yüzde 30 devlet katkısı elde ediyorlar. Halbuki, temettü geliri elde etmek amacıyla hisse senedi yatırımı veya TEFAS’tan temettü ödeyen şirketlere yatırım yapan fonlar alındığında devlet katkısı almak mümkün değil.

VERGİ

Vergi konusunda, temettü elde etmek amacıyla doğrudan hisse senedi biriktirenler ile TEFAS’taki temettü ödeyen şirketlere yatırım yapan hisse fonlar daha avantajlı. Mevcut durumda gerek doğrudan hisse senetlerini yatırımı, gerekse de TEFAS’taki hisse senedi fonlarına yapılan yatırımlardan elde edilen gelirler, stopaja tabi tutulmuyor.  Halbuki, bireysel emeklilik sisteminde hisse fonlarına da yatırım yapılsa, sistemde kalınan süre ve yaşa bağlı olarak getiriler üzerinden yüzde 15’ten yüzde 5’e kadar stopaj kesintisi uygulanıyor. Doğrudan hisse senedi yatırımı yapıldığında ise şirketlerin dağıttığı temettüler üzerinden yüzde 10 stopaj kesintisi yapılıyor.

GİDER KESİNTİLERİ

Doğrudan hisse senedi yatırımında aracı kuruma ödenecek kurtaj yaklaşık binde 2 civarında. Fon tarafına baktığımızda ise bireysel emeklilik sistemindeki hisse senedi fonlarında yıllık toplam gider kesintisi üst sınırı yüzde 2,28 iken, TEFAS’ta işlem gören hisse fonlarda üst sınır yüzde 3,65 olarak görünüyor. Kesintiler açısından doğrudan hisse senetlerine yatırım en uygun seçenek gibi görünürken, TEFAS hisse senedi fonlarında daha fazla kesinti olması, uzun vadede BEFAS ve TEFAS fonlarının getirileri arasında ciddi sapmalara neden olabilir.

SINIRLAMALAR

Doğrudan hisse senedi yatırımları ve TEFAS’ta işlem gören yatırım fonlarının alım-satımında herhangi bir sınırlama bulunmuyor. Yatırımcılar diledikleri zaman diledikleri fonları ve hisse senetlerini alabiliyor, sahip oldukları hisse senetleri ve yatırım fonlarını diledikleri zaman satabiliyorlar. Halbuki bireysel emeklilik sistemindeki fonlar yılda 12 kez değiştirilebiliyor. Sistemden ayrılma aşamasında fonların valör sürelerinden farklı olarak belirli ödeme süreleri uygulanıyor, ilk beş yıl kesinti yapılıyor. Ancak BES’te olup da sadece temettü ödeyen şirketlere yatırım yapmak isteyenler için fon dağılım değişikliği sınırlaması çok fazla anlam ifade etmeyebilir.

BEFASTA İŞLEM

Doğrudan hisse senedi yatırımı ve TEFAS’tan hisse fon yatırımında, katılımcılar tek bir havuzdan seçercesine fon ve hisse senedi alabiliyor. Halbuki, bireysel emeklilik sisteminde katılımcılar sadece bireysel emeklilik şirketinin kendisine sunduğu fonlardan seçim yapabiliyor. Yani BEFAS bütün bireysel emeklilik katılımcılarının kullanımına açık ortak bir fon havuzu değil. Bu havuz içerisinde her BES şirketi emeklilik planları bazında sınırlandırılmış daha küçük havuzcuklar oluşturuyor. Katılımcılar gerek kendi BES şirketinin, gerekse de başka bireysel emeklilik şirketlerinin fonlarına ulaşımında sıkıntı yaşayabiliyor. BES’te temettüye dönük sadece iki şirketin hisse fonu olduğu için temettü yatırımı amacıyla BES’e girenlerin bu fonların şirket bazında hangi emeklilik planlarıyla sunulduğunu öğrenmesinde fayda var.

NAKİT AKIŞI

Borsadan doğrudan hisse senedi alarak temettü yatırımı yapıldığında temettüler nakit olarak yatırımcının hesabına geçiyor. Dolayısıyla bir nakit akışı sağlanıyor. Yatırımcı temettüden gelen nakdi isterse yeniden yatırımda, isterse de farklı bir alanda kullanabiliyor. Temettü veren hisselere yatırım yapan ve TEFAS’ta işlem gören GSP ve AYA fonları da portföydeki hisse senetlerinden elde edilen nakit temettüleri yılda iki kez yatırımcılarına nakit olarak dağıtıyor. Üstelik bu temettü dağıtımından stopaj kesintisi yapılmıyor. GSP-her yıl Ocak ve Temmuz aylarının ilk iş gününde temettü ödemesi yapıyor. AYA Fonu ise her yılın Ocak-Haziran ve Temmuz-Aralık dönemlerine denk gelen son işlem günündeki pay sahibi yatırımcılarına, dönemin son işlem gününe kadar tahsil edilmiş olan nakit temettüleri, izleyen ilk iş gününde dağıtıyor. BES tarafında ise fonlar nakit temettü dağıtımı yapmıyor. Portföylerinde tuttukları hisse senetlerinden elde edilen temettüler, yeniden varlık alımında değerlendiriliyor.

Peki, temettünün nakit ödenmesi ile portföyde yeniden varlık alımında kullanılması arasında ne fark var? Birinci fark stopaj konusunda. Hisse senedi yatırımından elde edilen temettüler stopaja tabi. Dolayısıyla yatırımcılar stopaj tutarı kadar temettüyü eksik alıyor. Halbuki TEFAS’ta işlem gören fonların ödediği temettüler stopaja tabi değil. BES tarafında temettü ödeyen şirketlere yatırım yapan fonlar ve TEFAS’taki GTM temettü ödemesi yapmıyor elde edilen temettüler stopaj kesintisi olmaksızın tekrar fon portföyüne dahil ediliyor.

İkinci fark ise hisse senetlerinde temettü ödendikten sonra temettü tutarı kadar hisse senedi fiyatı düşüyor. Temettü ödeyen GSP ve AYA fonlarında da temettü ödendikten sonra ödenen temettü tutarında katılma payı fiyatı düşüyor. Temettü ödemesi yapmayan TEFAS ve BEFAS fonlarında ise temettüler portföy içinde değerlendirildiği için katılma payı fiyatları düşmüyor.

**Para Dergisi’nin 23 Nisan-29 Nisan 2023 tarihli sayısında yayınlamıştır.