GİRİŞİM SERMAYESİ FONLARI PERFORMANSLARIYLA GÖZ KAMAŞTIRIYOR

Yatırım fonları dünyasında, girişim sermayesi yatırım fonları (GSYF) son yılın getirileriyle ilgiyi üzerine çekiyor. Getirilerin oldukça zayıf olduğu dönemde parlayan GSYF’larında, risklerin de yüksek olması nedeniyle, bu fonlara yatırımda özel şartlar mevcut. Gelin, bu hafta GSYF’larının bu özel şartlarına bir bakalım:

Öncelikle, GSYF, kimsenin bilmediği, adını duymadığı ama piyasaya yeni ürün-hizmet sunan veya sunmayı hedefleyen, girişim sermayesi şirketlerine; ya da moda tabirle ‘start-up’lara yatırım yapıyor. Bu şirketlerin büyümesine, piyasada tanınmasına, üretim yapabilmesine destek, danışmanlık veriyor. Burada, girişim sermayesi şirketi nedir, ne iş yapar, sorusu akla gelebilir. Piyasaya veya iş süreçlerine yenilik getiren, teknoloji, lojistik, üretim süreçleri vb. açısından üretim-hizmet sürelerini azaltan, üretim, dağıtım maliyetlerini düşüren, daha önce piyasada bulunmayan ürün ve hizmetleri sunmayı amaçlayan şirketler, girişim sermayesi şirketi olarak kabul ediliyor. GSYF da sadece bu şirketlere ortak olabiliyor, kendileri bir girişim sermayesi şirketinin kurucusu olabiliyor, girişim sermayesi şirketlerinin borçlanma araçlarına veya başka GSYF katılma paylarına veya sermaye piyasası araçlarına yatırım yapabiliyorlar.  

Portföylerine aldıkları varlıklarla, diğer yatırım fonlarından çok farklı olan GSYF, pek çok açıdan daha diğer yatırım fonlarından ayrılıyor. İlk olarak bu fonların yatırımcıları farklı: Girişim sermayesi yatırım fonlarını; nitelikli yatırımcı olarak tabir edilen; kurumsal firmalar, fonlar ile en az bir milyon liralık varlığa sahip olan bireysel ve kurumsal yatırımcılar alabiliyor. Diğer fonlardan farklı olarak, bu fonların alım-satımı TEFAS’tan yapılamıyor. Bunlara yatırım için fonu ihraç eden kuruma müracaat etmek gerekiyor. GSYF, diğer fonlar gibi her gün alım satımı yapılamayabiliyor.  Bu fonların çoğu ayda bir kez fiyat açıklıyor. (Mevzuat gereği GSYF en az yılda bir kez fiyat açıklanmak zorunda). Fon paylarının satışında giriş-çıkış komisyonu uygulanabiliyor, performans kesintisi yapılabiliyor.

Fon kurucusu, fon paylarının satışının başladığı tarihten itibaren iki yıl içerisinde katılımcılardan fona kaynak taahhüdünde bulunmalarını istiyor. Katılımcılar bir defada veya farklı birkaç tarihte, istenen kaynak taahhüdünü fona yatırmak zorunda.

GSYF süreli olarak kuruluyor ve hedeflenen sürenin sonunda, fondaki varlıklar ve girişim şirketleri satılarak (halka arz, başka kurumlara satış veya vb. tasfiye yoluyla) elde edilen gelir, katılımcılara payları oranında dağıtılıyor ve fon tasfiye ediliyor.

İşte; bu özel fonları anlatmak üzere, bu haftaki konuğumuz, 1993 yılından bu yana sermaye piyasalarımızın gelişimine eşlik etmiş, uzman ve yönetici olarak, değişik kademelerde çalışmış, halen Re-Pie Portföy Yönetim Şirketi Genel Müdürlüğü görevini yürüten Alim Telci. Girişim sermayesi yatırım fonlarını bir de ondan dinleyelim:  

Girişim sermayesi yatırım fonu ne demektir? Bildiğimiz yatırım türleriyle (hisse senedi, borçlanma araçları, yatırım fonları vb) benzeşen ve ayrışan yönlerini anlatabilir misiniz? 

Girişim Sermayesi Yatırım Fonu, nitelikli yatırımcılardan katılma payları karşılığında toplanan paralarla, pay sahipleri hesabına inançlı mülkiyet esaslarına göre girişim şirketlerine yatırım yapmak üzere kurulan fonlardır. Bunların, hisse senedi ve diğer yatırımlardan ayrışan kısımları, görece daha riskli olmaları ancak bu risk karşılığında getirilerinin de daha yüksek olmasıdır. Bu yatırımlar ayrıca, likidite anlamında daha kısıtlı yatırımlardır. Hisse senedi ve borçlanma araçlarında, yatırımcılar bu varlıklarını diledikleri zaman satarak elden çıkartabilirken, GSYF'lerde bu çok daha kısıtlıdır.  

Girişim sermayesi yatırım fonları, girişim sermayesi şirketlerine nasıl yatırım yapıyor? Pek çok girişim sermayesi şirketi arasından seçim yapılması ve yatırım aşamalarına ilişkin bilgi verebilir misiniz? 

Yatırım arayan şirketlere, çeşitli aşamalardan geçtikten sonra yatırım yapılmaktadır. Öncelikle başvuru ile birlikte, girişimler; karlılık, işin globalde büyüme olanakları, kurucuların tecrübesi, ekibin tecrübesi, sektördeki rakipler, sektörün fırsatları, yatırımdan çıkış imkanları gibi ana kriterler ile değerlendirilmektedir. Bunun ardından, bu kriterlere uygun olan şirketler ile görüşmeler düzenlenerek, girişimlerin işleyişleri daha detaylı şekilde öğrenilmektedir. Ardından, yatırım için seçilen şirketler ile yatırım tutarı, hisse oranı, şirket değeri gibi finansal konular ile ilgili değerlendirmeler yapılarak müzakere edilmektedir. Burada anlaşılmasının ardından, şirketin hukuki, finansal, vergisel ve ticari detaylı incelemeleri yapılmaktadır. Bu incelemelerin de tatminkar olmasının ardından şirketlere yatırım yapılmaktadır. Re-pie olarak bu süreçlerin ilk aşamasında bağımsız bir danışma kurulu ile hareket ederken, detaylı inceleme süreçleri için de danışmanlardan destek almaktayız. Şirketlerin değerlemeleri de SPK lisanslı kurumlar tarafından yapılmaktadır. 

Girişim sermayesi yatırım şirketleri genelde borsada işlem görmüyor. Bu şirketlerin değerlemesi nasıl yapılıyor? Portföyünüzdeki başarılı girişim sermayesi şirketlerinden örnek verebilir misiniz? 

GSYF'lerin yatırım yaptığı şirketlerin, SPK mevzuatı gereği senede minimum bir kere SPK tarafından lisanslı bir kuruluş tarafından değerlemesinin yapılması gerekmektedir. Yatırım yapılan şirketlerin değerlemeleri bu mevzuata istinaden yapılmaktadır. Her sene şirkette yaşanan gelişmelere göre değerlemeleri yenilenmektedir. Portföyümüzde, Getir, Colendi gibi başarılı şirketler yer almaktadır. 

Girişim sermayesi yatırım fonlarını almak isteyenler için neler söylemek istersiniz? 

Girişim sermayesi yatırım fonu yatırımcılarının; bu enstrümanın uzun vadeli bir yatırım aracı olduğunu unutmamaları gerekir. Her ne kadar vadesinden önce çıkış imkanı opsiyonlar arasında bulunsa da; sonuçta bu fon, üzerinde belirtildiği süre içinde çıkışı olmayan bir fondur. Öte yandan bu enstrümanın fiyatı, piyasadaki fiyat dalgalanmalarına karşı korunaklıdır. 

Girişim sermayesi yatırım fonlarında vergilendirme nasıl yapılıyor? (Hem fonun portföyü hem katılımcı açısından) 

30 Haziran 2022'ye kadar gerçek kişiler tarafından satın alınacak “Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarında ” herhangi bir tarihte elden çıkarılması sırasında edilecek gelirlere %0 (değişiklik öncesi dönem satın alınan fonlarda bu oran %10) stopaj uygulanmaktadır. Kurumlar vergisi mükellefi olan kurumların (Anonim ve Limited şirketler) GSYF’lerden elde ettikleri kar payları iştirak kazancı istisnası kapsamındadır. GSYF'ler de yaptıkları yatırımlardan elde ettikleri kazançlar bakımından vergi istisnasına sahiptirler.

Para Dergisi’nin 26 Haziran-2 Temmuz 2022 tarihli sayısında yayınlanmıştır.