PORTFÖY YÖNETİCİLERİ DAHA AKTİF OLACAK

Dec 29

Dec 29 PORTFÖY YÖNETİCİLERİ DAHA AKTİF OLACAK

Bireysel emeklilik sistemi kurgulanırken katılımcıların kendi portföylerini yönetmesi, risk ve getiri tercihini katılımcının yapması tercih edilmişti. Bu nedenle de fonlar içindeki yatırım aracının veya sektörün özelliklerine göre kategorize edilmiş, katılımcılar da bu duruma aşinalık sağlamıştı. Ancak otomatik katılım sistemine geçilince finansal okuryazar olmayan veya finansal okuryazarlık seviyesi düşük katılımcıların bu sistemde fon tercihini bilinçli yapamayacağı endişesiyle fon seçenekleri sınırlandırıldı. Otomatik katılımla sisteme girenlere faizli/faizsiz seçeneklerde başlangıç fonu, standart fon ve 4 farklı risk grubunda değişken fon seçenekleri sunuldu. 2017 yılını başlangıç fonlarında geçiren katılımcılar yeni yılda faaliyete geçecek olan standart fonlara geçiş yapabilecekler. İsteyen katılımcılar dört farklı risk grubundaki değişken fon seçeneklerini de değerlendirebilir ve tercih yapabilir.

Katılımcıların %90’ı fonlarını hiç değiştirmemiş

Burada şöyle bir sıkıntı var. Bireysel emeklilik sisteminde katılımcı sisteme girişte ilk olarak hangi fonları tercih ediyorsa o fonlarda kalıyor, fon dağılımı değişikliğine gitmiyor. EGM’nin 2016 yılında yaptığı çalışmaya göre katılımcıların %90’ı hiç fon dağılımını değiştirmez iken, %9’u toplamda bir kez fon dağılım değişikliği yapmış. Sadece %1’lik kesim fonlarını birden fazla kez değiştirmiş. Durum böyleyken uzun vadeli bir yatırım sistemi olan bireysel emeklilik sisteminde 20-30 yıl önce tercih edilmiş bir fon dağılımıyla katılımcının getiri elde etmesi beklenemez.

İki yeni düzenleme geldi.

BES fonlarının daha aktif yönetimi için Hazine Müsteşarlığı iki yeni düzenleme yaptı. Hem risk profil anketleri ve bunların nasıl puanlamaya tabi tutulacağı, hem de katılımcının fonlarının yönetiminin portföy yönetim şirketine bırakılmasıyla ilgili esaslar belirlendi. Daha önceki düzenlemelerde de katılımcının fon dağılım değişikliğini portföy yönetim şirketlerine bırakabileceğine dair ibareler vardı ancak uygulamanın esaslarına dair açıklayıcı bilgiler 2017/21 nolu genelgede yer alıyor. Bu düzenlemeler 1 Ocak 2018 tarihinde yürürlüğe girecek.

Katılımcı ile Portföy yönetim sözleşmesi yapılacak.

Katılımcı ile portföy yönetim şirketi arasında yapılacak sözleşmeyle katılımcının fon dağılım değişikliği hakkı portföy yönetim şirketine devredilecek. Katılımcının sözleşmesi veya sözleşmeleri bireysel emeklilik şirketinde yürürlükte kaldığı sürece bu portföy yönetim sözleşmesi devam edecek, bitiş tarihi belirlenemeyecek. Portföy yönetim sözleşmesi süresince, katılımcı kendisi fon dağılım değişikliği yapamayacak. Portföy yönetim şirketi de fon dağılımı değiştirme hakkını yılda en fazla 6 kez kullanabilecek. Portföy yönetim şirketi yılda en az bir kez katılımcıyı fonların yıllık, 3 yıllık ve beş yıllık getirisi ile benzer yapıdaki fonlarla kıyaslamaları, ve sektör ortalamaları konusunda bilgilendirecek. Katılımcının birikiminin ve devlet katkısının getirisi de yıllık, 3 yıllık ve 5 yıllık dönemlerle gösterilecek. Sözleşmenin birinci yılında katılımcı veya portföy yönetim şirketinin talep etmesi halinde sözleşme sonlandırılabilecek. Katılımcı birikimini başka bir emeklilik şirketine aktarırsa portföy yönetim şirketi ile yapılan sözleşme sonlandırılabilecek yada tadil edilebilecek.

BES şirketi hem aracı hem sorumlu

Yeni düzenlemeye göre, Bes şirketi katılımcı ile portföy yönetim şirketi arasında aracı olacak. Tarafların iletişim bilgilerini paylaşacak. Emeklilik şirketi aracılık edeceği portföy yönetim şirketlerini serbestçe belirleyebilecek. Katılımcı, işveren veya sponsor emeklilik şirketinin belirlediği portföy yönetim şirketiyle ve bireysel emeklilik şirketinde kendisine sunulan fon seçenekleriyle sınırlı olacak. Portföy yönetim sözleşmesinin bir nüshası bireysel emeklilik şirketinde olacak, buna istinaden portföy yönetim şirketine katılımcının emeklilik planı kapsamındaki fonlara ve katılımcının bilgilerine erişmesine izin verilecek. Olur da, portföy yönetim şirketinin faaliyet izninin iptal edilmesi veya geçici olarak faaliyetinin durdurulması halinde bireysel emeklilik şirketi, katılımcının fon dağılım hakkına tekrar erişimini sağlayacak.

Katılımcı bundan ne kazanacak?

-Katılımcı piyasaları takip etme, olayların ve gelişmelerin piyasalar üzerinde yaratacağı hareketliliğin yönünü tahmin ve takip etme zahmetinden kurtulacak.

-Birikimleri piyasaları takip eden uzmanlar tarafından, dönemsel gelişmelere göre yatırıma yönlendirilecek.

-Portföy yönetim şirketi yılda en az bir kez katılımcıya fonların getirileri ve birikimlerin getirileri hakkında yıllık, 3 yıllık ve 5 yıllık dönemlerle bilgilendirme yapacak.

Peki, bu işin bedeli ne olacak, bir de ona bakalım. Katılımcıdan bireysel emeklilik sistemindeki mevcut kesintiler dışında hizmet bedeli adı altında bir kesinti yapılacak. Düzenlemede emeklilik şirketi isterse bu kesintiyi ‘ek fayda’ olarak katılımcılar adına karşılayabilir, deniyor. Bu da hizmet bedelinin bireysel emeklilik şirketleri arasında rekabet unsuru olarak, en azından belli portföy büyüklükleri için pazarlığa açık hale gelebileceğine işaret ediyor.

Zeynep Candan Aktaş

Bireysel emeklilik, benim için çalışma hayatı boyunca farkında olmadan temellerini attığım, sistem uygulanmaya başlayınca, tam da bu temellerin üstüne oturan bir yapı. Amacım ne sistemi yermek ne de övmek. Ama şunu biliyorum: Bizim gibi ülkeler dünyanın para bolluğuna boğulduğu geçtiğimiz 15-20 yılı yatırım yerine, tüketerek geçirdi. Borcu olmayanlar neredeyse parmakla gösterilir oldu. Önümüzdeki dönem bu borçların ödenme zamanı gelecek. Ancak biz halk olarak tasarruf yapmıyoruz, yapamıyoruz. Bunun nedenleri farklı olsa da gerçek şu ki, artık biriktirmek zorundayız. Bu bireysel emeklilik yoluyla olur, şahsi yatırımlarla olur, altın alarak olur, bankada mevduat yoluyla olur, dövizle olur… Herkesin kendi tercihi. Ben burada bireysel emeklilik sistemi içindekilerin sistemi tanımasını, sistemden nasıl daha fazla verim alabileceğinin yollarını, katılımcının lehine ve aleyhine olabilecek gelişmeleri yazmak, duyurmak istiyorum. Bu arada katılımcılar da sistemle ilgili düşüncelerini, sistemden beklentilerini, kendileri için olumlu ve olumsuz yönleri, merak ettikleri soruları yazarlarsa, bunları tartışırız, elimizden geldiğince sorulara cevap veririz ve en önemlisi belki ilgililere, yetkililere sesinizi duyurabiliriz.

Teknik analiz ise daha Türkiye’de teknik analizin ‘T’si ortalarda yok iken, kareli defter yapraklarını birbirine ekleyerek oluşturduğum grafiklerle başladı. 1990’dan beri fiyatların hareketini merak ediyorum ve anlamaya çalışıyorum. Bunun için okuyor, araştırıyor ve bildiklerimi piyasada test ediyorum. Kazandığım da oluyor, kaybettiğim de. Ancak artık şunu net olarak biliyorum, piyasalarda kazanmanın tek yolu kendinizi tanımak ve kendi kapasitenizde riskler alabilmektir. Kapasitenizi aşan risk sizi uyutmaz, kapasitenizin altındaki risk de kazandırmaz. Bu dengeyi kurabilir, üstüne de teknik analiz yöntemlerini uygulayarak alım-satım zamanlarını ve fiyatlarını öngörebilirseniz, kazanmamanız için bir sebep kalmaz.

Yaklaşık 20 yıldır ekonomi dergilerinde, gazetelerde piyasaya ilişkin öngörüler, gerçekleşmeler, teknik analiz grafikleri üzerinden yorumlar yazıyorum. Bunlar arasında Trend Dergisi, Yeni Yüzyıl, Radikal, Ekonomik Bülten, Tekborsa, Gazete Vatan, Milliyet, gibi birçok dergi ve gazete var. Halen bireysel emeklilik ile ilgili yazılarım Para Dergisinde, Teknik analiz ile ilgili yazılarım Ekonomist dergisinde yer alıyor.

Ayrıca teknik analiz ve bireysel emeklilik alanında gerek sınıf içi gerek internet üzerinden eğitimler veriyorum. www.borfin.com.tr adresinde başlangıç düzeyinde teknik analiz eğitimim ve bireysel emeklilik eğitimlerim mevcuttur.