KESİNTİ İADELERİ 2021 YILINDA BAŞLADI
1 Ocak 2016’da çıkarılan kesinti kontrolü ve kesinti iadelerini konu alan yönetmelik 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayacak. Bu yönetmelik ile yılbaşından itibaren sistemde beş yılını dolduranların, giriş aidatı ve yönetim gider kesintisi ödemeyecekleri de hükme bağlanmıştı. Kesintilerin ilk beş yıl ile sınırlandırılması, özellikle küçük miktarlarda katkı payı ödeyen katılımcılar için önemli bir gelişmeydi. Halen yıllık bazda giriş aidatı ve yönetim gider kesintisinin toplamı aylık brüt asgari ücretin %8,5’u olarak uygulanıyor. Bu da 2025 yılı için 11.052,34 lirayı buluyor. Bu kadar yüksek bir kesintiden sonra yatırım yapılan fonların bu kesintiyi telafi edip, üzerine getiri sağlaması, neredeyse olanaksız hale geliyor. Yüksek kesintiler moral bozuyor, motivasyon kaybına neden oluyor, katılımcının sistemden ayrılmasını kolaylaştırıyor.
Kesinti kontrol ve iadeleri konusu oldukça karmaşık. Anlaşılır olması için soru cevap olarak ilerleyelim.
1-Sistemde beş yılını doldurmak neden önemli?
1 Ocak 2016 tarihinde çıkan yönetmelik ile sistemde beş yılını dolduran sözleşmelerden ve katkı payı ödemeye devam eden sözleşmelerden kesinti alınmayacağı hükme bağlandı. Bu sözleşmelere kesinti iadesi alma hakkı tanınırken, beş yılını doldurmayanlar emeklilik planının içerdiği giriş aidatı ve yönetim kesintisini ödemeye devam edecekler.
Diğer yandan emeklilik, maluliyet, vefat gibi nedenler haricinde sistemden erken ayrılanlar, (sistemde kaç yıl kalmış olursa olsun) eğer giriş aidatı ödememişler ise, beş yıllık kesinti tutarının (her yıl için aylık brüt asgari ücretin %8,5’u) tamamını ödemek durumunda kalabilirler.
2-Hangi durumda kesinti iadesi yapılacak?
-5 yılı tamamlayarak sistemden ayrılmak isteyen katılımcıların sözleşmelerinde giriş aidatı, yönetim gider kesintisi ve Fon Toplam Gider Kesintisi kontrolü yapılacak. Her bir sözleşme bazında BES şirketi tarafından yapılacak giriş aidatı, yönetim gider kesintisi ve fon toplam gider kesintisi toplamı, sözleşmedeki devlet katkısı fon tutarıyla karşılaştırılacak. (BEFAS’tan fon seçen sözleşmelerde bu karşılaştırma yapılmayacak) Bu karşılaştırma aşağıdaki tablodaki oranlar baz alınarak yapılacak. Örneğin; yapılacak kesintilerin toplam tutarı sözleşmenin altıncı yılında devlet katkısı hesabındaki birikimin %60’ını geçemez. (Bu kontrolde, 1/1/2016 tarihi itibarıyla mevcut bulunan birikimler ve bunların getirileri üzerinden kontrol tarihine kadar yapılan kesintiler dikkate alınmaz.)
-Fon Toplam Gider Kesintisi iadesi 1 Ocak 2021 tarihinden sonra gerekli kriterleri taşıyan bütün sözleşmelere uygulanacak. Fon toplam gider kesintisi iadesi; kesintinin hesaplama tarihi itibarıyla mevcut bulunan birikimin %1,1’inin altında kalan kısmı için uygulanmaz. İade sonrası kalan kesinti tutarının birikimin %1,1’inin altında kalmasına neden olacak ise kesinti iadesi yapılmaz. Bu nedenle portföyde yüksek kesinti uygulanan fonlar tutulması halinde iade alınabilir. Hisse fon, fon sepeti fonu, değişken fon, endeks fon vb.
3-Sistemde beş yılını doldurduğu halde giriş aidatı, yönetim gider kesintisi ve FTGK’sinin devlet katkısıyla kontrolü sonucunda oluşacak kesinti iadesinden faydalanamayacak sözleşmeler var mı?
Evet var. Kontrol tarihi itibariyle toplam birikim tutarı, yıllık brüt asgari ücretin (ilgili yılın ilk altı ayında geçerli) 10 katını aşan sözleşmeler ile düzensiz ödeme statüsündeki (Ödenmeyen katkı payları var ise bu sözleşmeyi düzensiz ödeme statüsüne sokuyor.) sözleşmelerde, devlet katkısı hesabındaki birikimle ilişkili kontroller uygulanmayacak. 2025 yılı için portföy toplamı 3.120.660 lirayı aşarsa kesinti iadesi alamayacak.
4-Kesinti iadeleri nasıl hesaplanacak?
a) Sözleşmenin sonlandırılması halinde sözleşmeden alınan kesintilerin (giriş aidatı, yönetim gider kesintisi ve FTGK ) toplamı 6. yıldan itibaren hesapta bulunan devlet katkılarıyla ilişkilendirilecek. Yapılacak kontrollerde 6. yılda sonlandırılan sözleşme için devlet katkısı hesabındaki toplam birikimin %60’ından fazla tutarda kesinti yapılmış ise aşan kısım BES sözleşmesine iade edilecek. Sözleşme 7. yılda ise, sözleşmenin devlet katkısı hesabındaki toplam birikimin %70’ini, 8.yılda ise %80’ini, 9. yılda ise %90’ını, 10. yıl ve sonrasında %100’ünü aşan kesintiler söz konusu ise, aşan kısımlar katılımcıya iade edilecek. Bu kontrolde, 1/1/2016 tarihi itibarıyla mevcut bulunan birikimler ve bunların getirileri üzerinden kontrol tarihine kadar yapılan kesintiler dikkate alınmayacak. Azami kesinti tutarlarının hesaplanmasında sözleşmenin bireysel emeklilik sisteminde fiilen geçirdiği süreye bakılacak.
b) Sözleşmenin 6. yılından itibaren fon toplam gider kesintilerinden yapılacak iade tutarı 1 Ocak 2021 tarihinden sonra her sözleşme yılı sonunda hesaplanacak. Bu kapsamda 1 Ocak 2021 tarihinden önce yapılan fon toplam gider kesintilerinin iadesi yapılmayacak. Ancak iade oranı hesaplanırken 1 Ocak 2013 yılından bu yana sözleşmede geçirilen tüm süreler dikkate alınacak. Kesinti iadesi yapılıp yapılmadığını anlamak için sözleşmenizin yıl dönümü olan tarihlerde aşağıdaki linkten hesabınızı kontrol edebilirsiniz.
https://tbs.takasbank.com.tr/v17/tac/tbsmenu/bff/index.html#
Fon toplam gider kesintilerinden iade edilecek tutar 6. yıl %2,5 olarak hesaplanacak. 7. ve 14. yıllar arasında her yıl, bir önceki yılda geçerli oranın 2,5 puan artırılmasıyla suretiyle uygulanacak. 15. yıl ve sonrası için sabit olarak %25 olarak hesaplamaya devam edilecek.
5-Hak eden sözleşmelere kesintiler ne zaman iade edilecek? Devlet katkısıyla ilişkilendirilecek kesintilerin iadesi sistemde beş yılını dolduran sözleşmelerden, sonlandırılmak istenenler için uygulanacak. Fon toplam gider kesintisi iadesi ise 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren hem sistemde devam eden (sözleşme yılı sonunda) hem de sonlandırılan (sonlandırılma tarihinde) sözleşmelerin hepsi için hesaplanacak.
6-İadeyi kim yapacak?
İadeler bireysel emeklilik şirketleri tarafından gerçekleştirilecek.
7-Kesinti iadeleri nasıl ödenecek?
Devlet katkısıyla ilişkilendirilecek kesintilerin iadesi katılımcı sistemden çıkarken yapıldığı için yönetmelikte belirlenen oranları aşan kısım, katılımcının banka hesabına iade edilecek. Fon toplam gider kesintisi iadesinde eğer sözleşme sonlandırılıyorsa, hesaplanan iade tutarı katılımcının banka hesabına 5 işgünü içinde ödenecek. Sistemde kalmaya devam eden sözleşmeler için hesaplanan fon toplam gider kesintisi iadesi, BES hesabına ödenerek katılımcının tercih ettiği fonlarda yatırıma yönlendirilecek. Sözleşme yıldönümlerinde iade yapılıp yapılmadığını TAKASBANK’ın aşağıdaki linkinden kontrol edebilirsiniz.
https://tbs.takasbank.com.tr/v17/tac/tbsmenu/bff/index.html#
