DEVLET KATKLARINDA FAİZLİ/FAİZSİZ FARKI

2013 yılında bireysel emeklilik sisteminde uygulanmaya başlanan %25* devlet katkısı, sistemin gelişip büyümesinde önemli rol oynadı. Halen de en önemli cazibe unsurlarından birisi. Gelgelelim, aradan geçen yedi yılda devlet katkısı fonlarının ortalama getirisi diğer fonlara göre de, enflasyona göre de zayıf kaldı. Bu da giderek katılımcıların şikayetine, devlet katkısının bir cazibe unsuru olarak görülmemesine neden oluyor. Hatta devlet katkılarını katılımcıların dilediği fonlarda değerlendirmesi gerektiğini dile getirenler çoğaldı. Gelin bakalım, devlet katkılarının getirileri ile ilgili şikayetlerde haklılık payı var mı? Devlet katkısı fonlarında hangileri kazandırırken, hangileri enflasyona yenilmiş?

Devlet katkısı fonları Türk Lirası cinsinden varlıklara yatırım yapıyor. Portföyüne en az %70 oranında kamu tarafından ihraç edilmiş, tahvil, bono, gelir ortaklığı senedi, kira sertifikaları, VDMK (varlığa dayalı menkul kıymet) vb.alıyor. En az %10’u BİST 100, BİST Sürdürülebilirlik, BİST Kurumsal Yönetim ve BİST Katılım endekslerinde yer alan hisse senetlerinden oluşuyor. Portföyün geriye kalanı da TL cinsinden katılma hesabı, mevduat ve yine kamu kaynaklı borçlanma araçlarıyla, repo-ters repo ve Takasbank Para Piyasası işlemlerinden meydana geliyor. Devlet katkısı fonlarının faizli/faizsiz seçenekleri var. Faizsiz olanları katılım katkı fonu adını alıyor. Portföylerine de en az %70 kira sertifikaları ve en az %10 BİST Katılım endeksindeki hisse senetlerini dahil ediyorlar.

ENFLASYONU YENENLER/ YENİLENLER

Bireysel emeklilik sisteminde her ne kadar devlet katkıları 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren hesaplanmaya başlandıysa da, devlet katkısı fonlarının kurulması zaman aldı. Dolayısıyla enflasyona karşı getiri hesabını 20 devlet katkısı fonunun kurulduğu, 1 Kasım 2013 tarihini baz alarak yapacağız. 1 Kasım 2013’ten 31 Temmuz 2020 tarihine kadar geçen zamanda enflasyon birikimli olarak %111 artmış. Devlet Katkısı fonlarının bu dönemdeki getirirlerine bakıldığında sadece beş tanesinin getirisinin enflasyonun üstüne çıkabildiği, diğer devlet katkısı fonlarının hepsinin enflasyona yenildiği görülüyor. Enflasyonu yenen beş devlet katkısı fonu şunlar:

-Axa Hayat ve Emeklilik Katılım Katkı EYF %143,33

-Ziraat Hayat ve Emeklilik Katılım Katkı EYF %138,07

-Garanti Emeklilik ve Hayat Katılım Katkı EYF %134,24,

-Vakıf Emeklilik ve Hayat Katılım Katkı EYF %129,38

-Anadolu Hayat Emeklilik Katılım Katkı EYF %125,21

KATKI FONLARI/KATILIM KATKI FONLARI

Devlet katkısı fonlarının faizsiz ve faizli seçeneklerde ciddi getiri farkının oluştuğu yukarıdaki/yandaki  tabloda görülüyor. Faizli seçenekte en az %70 oranında kamu borçlanma araçlarına yatırım yapan devlet katkısı fonları, faizsiz seçenekte de kamu kira sertifikalarına yatırım yapıyor. Aslında devlet tahvili ve kira sertifikaları arasında getiri farkı yok. Açıkçası tabloda görülen getiri farkını yaratabilecek iki unsur söz konusu olabilir, gibi görünüyor. Birincisi faizli devlet katkısı fonlarının karşılaştırma ölçütlerine bakıldığında hepsi için Uzun Vadeli Devlet İç borçlanma Senetleri (DİBS) endeksinin baz alındığı görülüyor. Faizsiz devlet katkısı fonlarında vadeye bağlı bir baz etkisi bulunmuyor. Kısa vade ve uzun vade arasında ne fark var, derseniz; enflasyonist ortamda vadelerin kısa olması her zaman daha iyidir. Portföye daha yüksek faizlerden veya getiri oranlarından varlık dahil etme olanağı bulunur. Bu da portföyün getirisinin enflasyonu daha yakından takip etmesini sağlar. Devlet katkısı fonları ile katılım katkı fonları arasındaki getiri farkını açıklayabilecek ikinci etmen ise, katılım katkı fonlarının kuruluş zamanı ile ilgili olabilir. Faizsiz devlet katkısı fonları özellikle 2017’de başlayan OKS’den sonra çok yaygınlaştı. Bu nedenle 2017-2019 aralığında getirilerin yükseldiği dönemde katılım katkı fonları, portföylerine yüksek getiri sağlayan kira sertifikalarını alma olanağı bulmuş olabilirler.

KATILIMCILAR HAKLI

Yukarıdaki tablonun da gösterdiği gibi devlet katkısı fonlarının çok büyük bir kısmı enflasyona yenildiği gibi, getiri sağlayan 5 adet katılım katkı fonunun sistem içindeki ağırlığı ise oldukça düşük. Katılım katkı fonları toplamda 1,9 milyar büyüklüğe sahipken, faizli devlet katkısı fonlarının toplamı 17 milyar seviyesinde. Katılımcıların çok büyük bir kısmının devlet katkıları, içeriğinde uzun vadeli varlıklar bulunan faizli devlet katkısı fonlarına yönlendirildiği ve bunların getirileri de enflasyona yenildiği için memnuniyetsizlik artıyor, şikayetler çoğalıyor.

KATILIMCILAR NE YAPABİLİR

Katılımcılar çalıştıkları bireysel emeklilik şirketlerinin faizsiz getiri sağlayan emeklilik planlarını inceleyerek emeklilik planlarını değiştirebilirler. Tabi ki bu, devlet katkısı fonlarında yüksek getirinin garantisi değil. Ancak enflasyonist ortamda vade ne kadar kısa ise, o kadar iyidir. Faizlerde olası yukarı hareketlere eşlik edemeyecek olan uzun vadeli DİBS’e endeksli devlet katkısı fonlarının getirileri, yükselen faiz ortamında reel getiriden uzaklaşacak. Halbuki karşılaştırma ölçütlerinde vade sınırlaması olmayan faizsiz devlet katkısı fonlarının içeriğindeki kira sertifikaları daha kısa vadeli olduğu için, itfa olanların yerine gelecek daha yüksek getiriye sahip varlıklar, fon portföyünün getirisini de artıracaktır. Böylece katkılım katkı fonlarının piyasa şartlarına uyum kabiliyeti de daha yüksek olacaktır.  

*22 Ocak 2022 Cumartesi ve 31727 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Kanunu’nda yapılan değişiklik ile devlet katkısı %25’ten %30 çıkarıldı.