OTOMATİK KATILIM YENİ YILA STANDART FONLARLA GİRİYOR

2017 başında uygulamaya giren ‘otomatik katılım’ sisteminde katılımcılara başlangıç fonları sunuldu. Her bireysel emeklilik şirketi faizli ve faizsiz olmak üzere ikişer başlangıç fonu kurarak katılımcıların tercihine sundu. 2017 yılında sisteme giren katılımcıların tamamı halen başlangıç fonlarında yatırıma devam ediyorlar. Otomatik katılımda bir yılını dolduran ve herhangi bir fon tercihinde bulunmayan katılımcılar standart fonlara (başlangıç fonlarındaki faizli/faizsiz tercihlerine uygun olarak) yönlendirilecek. Başlangıç fonlarında yatırıma devam etmek isteyen katılımcıların bu talebini işveren veya bireysel emeklilik şirketine iletmesi gerekecek. Standart fonda kalmak istemeyen yatırımcılar da risk profil anketini yanıtladıktan sonra kendilerine uygun değişken fonları tercih edebilecekler. 

Standart fonlar kuruluş aşamasında

Yeni yıla yaklaştığımız şu günlerde bireysel emeklilik şirketleri harıl harıl standart fon kurmak için izinler ve yasal prosedürlerle uğraşıyor. Bunun nedeni 1/1/2018 tarihinde sistemde bir yılını tamamlayan katılımcılara biri faizli biri faizsiz olmak üzere ikişer adet standart fon sunmak zorunda olmaları. Aslında bireysel emeklilik şirketleri gönüllü bireysel emeklilik kapsamında katılımcılarına standart fonlar sunuyorlar. Fakat gönüllü bireysel emeklilik ve otomatik katılımda giderler farklı olduğu için otomatik katılımın standart fonları da farklı olacak.

Otomatik katılımın standart fonlarının içeriğinde neler olacak, hangi yatırım araçlarına yatırım yapacaklar, bir göz atmakta fayda var. Çünkü emeklilik gözetim merkezinin verilerine göre gönüllü emeklilikte katılımcıların %90’ı sisteme hangi fon ile giriş yapmış ise, o fonda kalmış. Yılda altı defa fon dağılımını değiştirme hakkı olmasına rağmen fon değişikliğine gitmemiş. Muhtemeldir ki, aynı davranış tarzı otomatik katılımda da geçerli olacaktır. Standart fonlara yönlendirilen katılımcıların çok büyük bir kısmının, bu fonlarda kalacağı tahmin ediliyor.

Portföyde ağırlık kamu yatırım araçlarında (değişiklik için*)

Otomatik Katılımda standart fonlar, portföyün en az %50’sini Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılan TL bazında hazine bonosu-devlet tahvilleri ile gelir ortaklığı senetleri ve kira sertifikalarında değerlendirecekler. Portföyün geri kalanı için aşağıda açıklanan yatırım araçlarına yatırım yapılacak:

Standart Fon portföyünün en az %10’u,

-Girişim sermayesi yatırım fonu katılma paylarında,

-Gayrımenkul yatırım fonu katılma paylarında,

-Türkiye Varlık Fonunda ve altyapı projelerine yatırım amacıyla kurulmuş şirketlerin ihraç ettiği sermaye piyasası araçlarında,

-Hazine müsteşarlığı tarafından uygun görülen diğer sermaye piyasası araçlarında değerlendirilir.

Yukarıdaki %10’luk grubun içinde bu yatırım araçları farklı oranlarda yer alabilirler. Ancak girişim sermayesi yatırım fonları katılma payları için 1/1/2019’dan itibaren portföyün en az %1’ni oluşturması şartı gözetilecektir. Yani otomatik katılımda standart fonların asgari düzeyde de olsa girişim sermayesi yatırım fonu katılma paylarına yatırım yapması destekleniyor. Bu grup içinde yer alan yatırım araçları için borsa veya organize piyasalarda işlem görme şartı aranmayacak.

Yukarıdaki yatırım araçlarıyla otomatik katılım standart fonunun en az %60’ı yatırıma yönlendirildi.

 %40’lık bölüm için yatırım yapılabilecek alternatifler

-Otomatik katılım standart fonları en fazla %40 oranında TL cinsinden mevduat veya katılma hesabına yatırım yapılabilir. Ancak bu kapsamda yatırıma yönlendirilecek fon tutarının en az %10’u 6 ay ve daha uzun vadeli mevduat ya da katılma hesaplarında değerlendirilir.   

-Standart fon portföyünün en fazla %30’u oranında,

-Ters repo, Takasbank veya borsa para piyasası işlemlerine, (Her ne kadar en fazla %30 yatırım yapılacak grubun içinde yer alsalar da, bu işlemler fon portföyünün %2’sini aşamaz.)

-Borsada işlem görmesi kaydıyla bankalar veya yatırım yapılabilir seviyede derecelendirme notuna sahip ihraççılar tarafından çıkarılan borçlanma araçları ve niteliği itibariyle borçlanma aracı olduğu SPK tarafından kabul edilen sermaye piyasası araçlarına,

-SPK tarafından izahnamesi onaylanan kira sertifikalarında ya da BİST 100, BİST Sürdürülebilirlik Endeksi ve Katılım endeksinde yer alan hisse senetlerinde,

-Kıymetli madenlerde ve kıymetli madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarında,

-Yatırım Fonu, borsa yatırım fonu katılma payları ve yatırım ortaklığı hisse senetlerinde,

-İpotek ve varlık teminatlı menkul kıymetler ile ipoteğe ve varlığa dayalı menkul kıymetlerde,

-Aracı kuruluş ve ortaklık varantlarında, (Aracı kuruluş ve ortaklık varantlarına yapılan yatırımların toplamı fon portföyünün %15’ini geçemez) vaad sözleşmelerinde ve Hazine Müsteşarlığınca uygun bulunan diğer yatırım araçlarında değerlendirilir.

Görüldüğü gibi otomatik katılım standart fonları yurtiçi piyasalarda işlem gören bütün yatırım araçlarını portföylerine alabiliyorlar.  Portföyün %60’lık kısmı asgari düzeyde zorunlu tutulduğundan, kurumlar arasındaki farklılaşma %40’lık bölümde gerçekleşecektir.  Buradaki yatırım araçlarının sabit getirili veya hisse senedi, altın gibi dalgalı yapıda yatırım araçlarında ağırlık kazanması riskini ve getirisini etkileyen en önemli unsur olacaktır.

*OKS Standart Fon portföy dağılım değişikliği;

Asgari %50’si; Bakanlıkça ihraç edilen Türk Lirası cinsinden borçlanma araçlarında, gelir ortaklığı senetlerinde veya kira sertifikalarında yatırıma yönlendirilir. b) Asgari yüzde onu; i. Girişim sermayesi yatırım fonu katılma paylarında, ii. Gayrimenkul yatırım fonu katılma paylarında, iii. Türkiye Varlık Fonu’nda ve/veya altyapı projelerine yatırım amacıyla kurulmuş şirketlerin ihraç ettiği sermaye piyasası araçlarında, iv. Kurulca uygun görülen diğer sermaye piyasası araçlarında yatırıma yönlendirilir. Girişim sermayesi yatırım fonu katılma paylarında yatırıma yönlendirilen tutar toplam fon portföyünün yüzde birinden az olamaz. Bu şartın 01.01.2019 tarihine kadar sağlanması zorunludur.

Azami %30’u;

- Ters repoda, Takasbank ve/veya yurt içi organize para piyasası işlemlerinde,

-Türk Lirası cinsinden borsada işlem görmesi kaydıyla bankalar veya yatırım yapılabilir seviyede derecelendirme notuna sahip olan diğer ihraççılar tarafından ihraç edilen borçlanma araçlarında ve niteliği itibari ile borçlanma aracı olduğu Kurulca kabul edilecek sermaye piyasası araçlarında,

-Türk Lirası cinsinden ve borsada işlem görmesi kaydıyla fon kullanıcısı bankalar olan veya kendisi veya fon kullanıcısı yatırım yapılabilir seviyede derecelendirme notuna sahip olan kira sertifikalarında,

-BIST 100, BIST Sürdürülebilirlik Endeksi ve Borsa İstanbul A.Ş. tarafından hesaplanan katılım endekslerindeki paylarda,

-Altın ve diğer kıymetli madenler ile bunlara dayalı sermaye piyasası araçlarında,

- Yatırım fonu/borsa yatırım fonu katılma paylarında, yatırım ortaklığı paylarında,

- İpotek ve varlık teminatlı menkul kıymetlerde, ipoteğe ve varlığa dayalı menkul kıymetlerde,

-Aracı kuruluş ve ortaklık varantlarında,

-Vaad sözleşmelerinde,

- Kurulca uygun bulunan diğer yatırım araçlarında yatırıma yönlendirilir.

-Ters repo ve Takasbank ve/veya yurtiçi organize para piyasası işlemlerinde değerlendirilecek tutar fon portföyünün yüzde ikisini aşamaz.

Azami % 40’ı; Türk Lirası cinsinden vadeli mevduat ve katılma hesabında yatırıma yönlendirilir. Vadeli mevduat ve katılma hesabında yatırıma yönlendirilen tutarın asgari yüzde onunun her hesap açılış tarihi itibariyle altı ay ve daha uzun vadeli olarak açılan hesaplarda değerlendirilmesi gereklidir. OKS standart fonların portföyüne sadece bu maddede belirtilen varlık ve işlemler dahil edilebilir. Yönetmelik’te ve Rehber’de yer alan ve bu maddede belirtilmeyen diğer portföy sınırlamalarına ilişkin hükümler saklıdır.