TEFAS FONLARI BES’E RAKİP OLABİLİR Mİ?

TEFAS fonlarında son dönemde yapılan ve altı ayda bir uzatılan stopaj düzenlemeleri, bu platformda işlem gören fonları oldukça cazip hale getirdi. Likidite desen var, fon çeşitliliği desen var, stopaj desen ‘0’olarak uygulanan fonların sayısı arttı. İstediğin zaman al, istediğin zaman sat.  Bu nedenle son dönemde TEFAS fonlarının karşısında BES fonlarının tek avantajı devlet katkısı olmaya başladı. Ama burada da şöyle bir durum ortaya çıkıyor. Devlet katkısı fonlarının getirileri çok düşük ve enflasyona karşı kartopu gibi eriyor. BES’te özellikle geçen yıl hisse senedi fonlarından güzel getiriler elde edenlerin stopajını, devlet katkısı fonları karşılamıyor. Bu da katılımcılarda BES’e girmek yerine TEFAS fonlarına yatırım yapsam mı, düşüncesini ortaya çıkarıyor.

BES’TE STOPAJ

Bireysel emeklilik sisteminde yatırım yapılan fon türünden bağımsız olarak, alım-satımda değil, sistemden ayrılma aşamasında, stopaj kesintisi yapılıyor. Kesinti oranı sistemde kalınan süreye bağlı olarak değişiyor. Sistemde 10 yıl ve 56 yaşını tamamlayanlara, getiriler üzerinden yüzde 5 stopaj kesintisi uygulanıyor. Ama emeklilik hakkı kazanmadan sistemden ayrılan katılımcılar 10 yılı tamamlamamışlar ise yüzde 15, 10 yılı tamamlamış ancak henüz 56 yaşını bitirmemişlerse yüzde 10 stopaja tabi tutuluyor. 

HİSSE SENEDİ RALLİSİ

Özellikle geçen yıl hisse senedi piyasasında yaşanan ralli, BES hisse fonların ve agresif değişken fonların getirilerini artırdı. Ancak bu artışlar bir şeyi de gözler önüne serdi: BES hisse senedi fonlarından elde edilen güçlü getiriler, fonlardan yapılacak en düşük stopaj (yüzde 5) kesinti tutarının bile yükselmesine ve hatta devlet katkısındaki birikimden daha fazla stopaja neden oldu. Geçen yıl devlet katkısı getirilerinin de çok zayıf kalması bir anda devlet katkısının sorgulanmasına neden oldu.

TEFASLA REKABET

TEFAS’ta kovid öncesinde stopaj kesintisi uygulanmayan fonlar; hisse senedi yoğun fonlar, endeks fonlar ve hisse senedi fonlarıydı. Ancak son 3 yılda stopaja tabi olmayan fon çeşitliliği arttı. Altın fonlarından sonra borçlanma araçları fonları ve para piyasası fonları, stopaj kesintisi yapılmayan fonlar kervanına katıldı. Dolayısıyla TEFAS ve BES’te özellikle hisse fonlar, endeks fonlar, kıymetli maden fonları, borçlanma araçları fonları ve para piyasası fonları birbirine rakip hale geldi. Evet, BES’teki fon yatırımlarına yüzde 30 devlet katkısı var, bu doğru. Fakat yüksek enflasyon ortamında TEFAS’ın sağladığı likidite ve stopaj avantajı nedeniyle BES’teki devlet katkısı gözden çıkarılabilir hale geldi.

TEFAS’LA DESTEKLENEN PORTFÖY

Peki, BES’te stopajdan kaçınmak isteyenler; TEFAS’la desteklenen bir BES portföyü oluşturabilir mi? Bu portföyü oluştururken nelere dikkat etmeli?

Ana amaç stopajdan kaçınmak ise, TEFAS’ta ‘0’ stopaj uygulanan hisse senedi, endeks, hisse senedi borsa yatırım fonu, altın fonu ve para piyasası fonlarına TEFAS platformundan yatırım yapılabilir. TEFAS’ta %10 stopaj uygulanan dış borçlanma araçları fonları, yabancı fonlar ve değişken fonlara yatırım ise BES’e kaydırılarak, emeklilik hakkı kullanıldığında, daha düşük stopaj (%yüzde 5) ödenebilir. Bu yöntem hem stopajı düşürme olanağı sağlayabilir, hem de TEFAS’ta olmayan devlet katkısı alınabilir.

BES İÇİN RİSKLER

Eğer TEFAS tarafındaki stopaj düzenlemeleri eski haline getirilmez ise, stopajdan kaçınmak isteyen yatırımlar nedeniyle, BES giderek döviz cinsi yatırımların ağırlıklı olduğu bir yapıya dönüşebilir. Mevcut durumda BES’te zaten altın yatırımları yüzde 25-30 aralığında değişiyor. Bilindiği gibi altın yatırımlarının bir bacağı döviz olarak değerlenen ‘ons’tan oluşuyor. Bunun yanına bir de stopajdan kaçınmak isteyenlerin talep edeceği eurobondlara yatırım yapan dış borçlanma araçları fonları ve ‘yabancı’ piyasalara yatırım yapan fonlar eklenirse, sistemde döviz cinsi yatırımlar ağırlık kazanabilir. Bir diğer risk ise, sistemin büyümesinde. Son dönemde yapılan düzenlemelerle hızlı bir büyüme ivmesi yakalayan BES, TEFAS’la girdiği stopaj savaşında hız kaybedebilir.     

ÇÖZÜM NE OLABİLİR?

-TEFAS fonlarının stopaj düzenlemeleri BES fonları da gözetilerek yapılabilir. Çünkü TEFAS fonlarının likiditesi ve stopaj avantajı BES’e karşı önemli bir üstünlük sağlıyor. Özellikle hisse senedi fonları konusunda. Buradaki avantajı düşük getirili devlet katkısı fonlarıyla aşmak çok güç.

-BES’te de TEFAS’taki gibi fon çeşidine göre stopaj uygulamasına geçilebilir. BES’te özellikle hisse senedi fonlarında stopajın aşağı çekilmesi veya sıfırlanması BES havuzundaki hisse senedi yatırımlarının artışına katkı sağlayacaktır.

-Diğer yandan devlet katkısı fonlarını da yeniden tasarlamak ve en azından 4 farklı risk kategorisine bölerek, katılımcılara bunlardan seçim yapma fırsatı tanımak, devlet katkısı fonlarının getirilerini artıracaktır. Böylece farklı risk algısına sahip katılımcılar farklı risk grubundaki devlet katkısı fonlarından seçim yapabildikleri gibi, artan getiriler olumsuz algıyı kıracaktır.

-Bir diğer çözüm de BES’te emeklilik hakkını kazananlar için stopaj oranları biraz daha aşağı çekilebilir ya da sıfırlanabilir.