TES GELECEKSE, OKS'DEN ÇIKALIM MI?

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) Orta Vadeli Programda 2025 hedefleri içine alındı. 2025’i dördüncü çeyreğinde uygulamaya alınması bekleniyor. Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi devreye girdiğinde de OKS katılımcıları ya sistemdeki birikimlerini alıp, sistem dışına çıkacaklar. Ya da isterlerse hiçbir hak kaybına uğramadan, başlangıç tarihinden kaynaklanan haklarını koruyarak, birikimlerini gönüllü BES sistemine aktarabilecekler. OKS tarafından gönüllü BES tarafına geçmek veya fonları alıp çıkmak için de belli bir tarih aralığı verilebileceği varsayılabilir.

Bazı çalışanlar OKS’nin tasviyesi aşamasında, piyasalarda dalgalanma oluşabileceğinden endişe ediyor. Öncelikle bu endişenin yerinde olup olmadığına bir bakalım:

OKS’de (8 Ekim 2024 itibariyle) 72 milyar liralık bir fon havuzu bulunuyor. Bu fon havuzunun 48 milyarı standart fonlarda, 8 milyarı da başlangıç fonlarında. Standart fonların portföylerinde en fazla %30 kadar hisse senedi bulunuyor. Başlangıç fonlarında ise hiç hisse senedi yok. Değişken fon tarafında ise en yüksek hisse senedi ağırlığı agresif değişken fonlarda. Değişken fonlar portföylerindeki hisse oranına göre (en çoktan en aza doğru) ; agresif değişken fonlar, atak/dinamik değişken fonlar, dengeli değişken fonlar ve muhafazakar değişken fonlar olarak sıralanıyor. OKS fon havuzunda ortalamada hisse fon oranı %27,24 , kamu kira sertifikaları %21,80 ve devlet tahvili %15,38 oranında yer alıyor. Bu havuzun tasviyesi için belli bir zaman tanınacağını varsaydığımızda, piyasalarda çok ciddi bir dalgalanma beklenmemeli. Ayrıca çalışanların bir kısmı birikimlerini gönüllü BES tarafına aktaracak, bu da piyasada olası dalgalanmaları engelleyecektir.

Peki, OKS’den şimdiden çıkmak anlamlı mı? Yoksa OKS’nin tasviye aşamasına gelmesi beklenmeli mi?

OKS 2017 yılında başladı. 2025’in ocak ayında bazı katılımcılar sistemde 8 yılını doldurmuş olacaklar. Bu katılımcılardan 2-3 yıl içinde 56 yaşını da tamamlayacak olan var ise, şimdiden OKS’den çıkması çok anlamsız olur. Çünkü 2-3 yıl sonra OKS’den emeklilik hakkı kazanacaklar ve devlet katkılarının tamamına ve %5 stopaj oranına hak kazanabilecekler. Bu katılımcıların son ana kadar OKS’de kalması ve OKS’nin tasviye sürecine girmesinin ardından, olası aktarım hakkını kullanarak, hak kaybına uğramadan gönüllü BES’e geçmesi daha doğru olacaktır.

Yaşı nisbeten genç ve emekliliğine 5 yıldan fazla olanlar için hem tamamlayıcı emeklilik hem de gönüllü bireysel emeklilik sistemine katkı ödemek mümkün olacaksa, yine hak kaybına uğramadan gönüllü BES’e aktarım hakkının tanınmasını beklemeleri yerinde olacaktır.

Ancak hem tamamlayıcı emekliliğe, hem de gönüllü BES’e katkı payı ödemek istemeyenler, OKS’nin tasviyesi aşamasında veya istedikleri zaman sistemden ayrılabilirler. Burada devlet katkısı hak kazanma sürelerine dikkat etmeleri kendi faydalarına olacaktır. Örneğin sistemde beş yıl kalmış olan çalışanlar, bir yıl daha sistemde kalarak 6 yılı tamamlar iseler, devlet katkılarının %35’ine hak kazanacaklar. Veya sistemde 2 yıl kalmış olanlar bir yıl daha sabrederlerse, devlet katkılarının %15’ine hak kazanabilecekler. Sistemde 7-8 yıl kalmış ama 56 yaşı tamamlamamış olanlar ise eğer, 10 yılı tamamlarsa, OKS’den olası ayrılma aşamasında devlet katkılarının %60’ını alabilecekler ve getiriler üzerinden %10 stopaj ödeyecekler. Bu nedenle hem tamamlayıcı emekliliğe hem de gönüllü BES’e katkı payı ödemek istenmese de, belki bir süre kemer sıkmak veya gelişmeleri son ana kadar beklemek, ciddi bir getiri potansiyeli sağlayacaktır.

Diğer yandan OKS’nin tasviyesi aşamasında stopaj ve devlet katkıları konusunda nasıl bir yol izleneceğini şimdiden bilmiyoruz. Stopaj oranlarında ve devlet katkıları konusunda bir esneklik sağlanabilir…Bu nedenle acelesi olmayanların tasviye sürecini beklemeleri daha yerinde bir karar olabilir.

Bireysel emeklilik aracılarının OKS çalışanlarına şöyle bir teklifle gittikleri duyuluyor, biliniyor: OKS’den çıkar ve birikimlerinizi gönüllü BES tarafına aktarırsanız, sisteme toplu para yatıracağınız için kesintisiz emeklilik planlarına geçebilir ve daha fazla devlet katkısı alabilirsiniz. Bu teklifi değerlendirmek isteyen OKS’liler isterlerse birikimlerini şimdiden alarak sistemden çıkabilir ve gönüllü BES’e geçebilirler. Bu durumda çalışanların yatırdıkları toplu katkı payı karşılığında hesaplarında daha yüksek tutarda devlet katkısı olacak ama sistemin başlangıç tarihinden kaynaklanan haklarını kaybetmiş olacaklar. Yani isteme sıfırdan başlamış olacaklar. Devlet katkılarına hak kazanmak için bekleme süreleri yeniden başlayacak.

Peki ne yapmalı? Yukarıda olasılıkları ve sonuçlarını anlatmaya çalıştım. Hangisi, kimler için daha uygun; ona da çalışanların kendisi karar vermeli, değil mi?