DÖVİZLİ YATIRIMLAR HANGİ FONLARDA?
BEFAS’ın kurulmasıyla fonların özelliklerini, hangi varlıklara yatırım yaptığını merak edenlerin sayısı arttı. Özellikle son dönemde çok gündemde olan dövize yatırım konusunun, bireysel emeklilik sistemindeki karşılığı merak ediliyor. Öyle ya, BES’te katılımcıların KKM veya döviz mevduatı gibi seçenekleri bulunmuyor. Fonlar aracılığıyla yatırım yapıldığı için hangi fonların döviz cinsi getiri sağlayabileceği araştırılıyor, soruşturuluyor. Bazı fon türlerinin ünvanlarından döviz cinsinden varlıklara yatırım yaptığı anlaşılmakla birlikte, bazılarında bunu anlamak mümkün değil. Örneğin; dış borçlanma araçları fonları portföylerinin en az %80’i ile kamu ve özel sektör tarafından ihraç edilen döviz cinsi borçlanma araçlarına yatırım yapmak zorunda. Kıymetli madenler başlığı altında altın ve gümüş fonlarının, portföylerinde tuttukları varlıkların fiyatları, yurtdışı borsalarda belirlendiğinden, burada da bir anlamda dövize yatırım söz konusu. Fakat özellikle değişken fonlar, karma fonlar, hisse fonlar ve fon sepeti fonlarının portföylerinde döviz cinsinden değerlenen yatırım araçlarının miktarı gerçekte her an değişebilir. Değişebilir; çünkü portföy yöneticisi portföyün varlık dağılımını her an gelişmelere, değişimlere uygun olarak güncelleyebilir. Buna rağmen, fonların karşılaştırma ölçütleri, yatırım yaptıkları enstrümanlarla ilgili, bize fikir veriyor. Gelin, bakalım 22 Haziran 2023 itibariyle, bireysel emeklilik sistemimizde portföyünde döviz cinsinden varlık tutan fonların getirilerine bir bakalım. Önbilgi olarak bir yıllık dönemde Dolar/TL’nin yüzde 36, aylık dönemde ise yüzde 19 getiri sağladığını aklımızın bir köşesinde tutalım.
KIYMETLİ MADEN FONLARI
İster faizli ister faizsiz tarafta olsun, kıymetli madenler fonları portföylerinde en az %80 oranında altın ve altın cinsinden kamu tarafından ihraç edilen kira sertifikalarına yatırım yapıyor. İçlerinde sadece bir tanesi KJM-Katılım Em. Kıymetli Madenler Katılım Fonu portföyünde asgari %45 gümüş cinsinden varlık tutuyor.
DIŞ BORÇLANMA ARAÇLARI FONLARI
Bu fonların portföylerine en az %80 oranında kamu ve özel sektör tarafından ihraç edilen ve adına eurobond denilen döviz cinsinden yatırım araçları dahil ediliyor. Yatırımcı açısından önemliyse, dış borçlanma araçlarının portföyünde ne kadar euro bazlı, ne kadar dolar bazlı yatırım aracı olduğunu KAP’ta ilan edilen izahnamede açıklanan karşılaştırma ölçütünden öğrenmek mümkün.
‘YABANCI’ FONLAR
Portföylerinin en az %80 oranında yurtdışı piyasalardaki hisse senetleri ve yabancı ülkelerde ihraç edilen borçlanma araçlarına yatırım yapan fonların ünvanlarında ‘yabancı’ ibaresi bulunmak zorunda. BES’te ünvanında ‘yabancı’ ibaresi bulunan sadece iki fon bulunuyor ve bunlar BEFAS’ta işlem görmüyor.
HİSSE SENEDİ VE FON SEPETİ FONLARI
BES’te özellikle tematik fonlar, yurtdışında işlem gören hisse senetlerini de portföylerine alarak çeşitlendirme yapıyorlar. Fon Sepeti fonları ise yurt içinde veya yurt dışında halka arz edilmiş yatırım fonları, borsa yatırım fonları, girişim sermayesi yatırım fonları ve gayrımenkul yatırım fonlarına portföylerinde en az %80 oranında yer veriyorlar. Aşağıdaki tabloda karşılaştırma ölçütlerinde yabancı menkul kıymetlere yatırım yapacağı bilgisi bulunan hisse ve fon sepeti fonlarının getiri sıralaması yer alıyor.
KARMA VE DEĞİŞKEN FONLAR
Karma ve değişken fonların bir kısmının karşılaştırma ölçütlerinde, döviz cinsinden varlıklara yatırım yapacağının bilgisini edinmek mümkün. Ancak bazılarının karşılaştırma ölçütlerinde hiç dövizli varlıklara yatırım yapacağına dair bilgi olmasa da portföy yöneticisinin kararıyla dönemsel olarak dövizli varlıklara yatırım yapılabiliyor. (Bu tür fonların hangileri olduğu https://www.tefas.gov.tr/FonKarsilastirma.aspx?type=emk ,www.fonbul.com ya da www.besanaliz.com adreslerinden izlenebilir. Bu sitelerde fonların varlık türü bazında günlük portföy dağılımlarını ve oranlarını görmek mümkün.) Aşağıdaki tabloda sadece karşılaştırma ölçütlerinde döviz cinsi varlıklara yatırım bilgisi bulunan fonlar yer alıyor.
**Para Dergisi’nin 25 Haziran 1 Temmuz 2023 tarihli sayısında yayınlanmıştır.