BES TARİHİNİZİ KENDİNİZ YAZIN

Bireysel emeklilikte, sistemde kalınan süre çok önemli. Pek çok konuda hakları kullanabilme yeterliliği sağladığı gibi kesinti iadeleri konusunda da sistemde kalınan süreler baz alınıyor. Hatta birikimlerin vergilendirilmesi de sistemde kalınan süreler üzerinden gerçekleştiriliyor. Süre uzadıkça stopaj oranı iniyor. Katılımcıların sistemden kendi olanakları çerçevesinde en iyi faydayı sağlayabilmesi için bu süreleri bilmesi, aksiyonlarını ona göre planlaması gerekiyor. Örneğin, sistemde ilk beş yılını tamamlayan katılımcılar giriş aidatı ve yönetim gider kesintisi ödemiyor. Ancak eğer bir yıl daha sistemde kalması mümkün ise (ki bu dönemde hiç katkı payı ödemeyebilir) altıncı yılını tamamladığında, devlet katkısına hak kazanma oranı %15’ten yüzde 35’e çıkıyor. Yani hem kesintilerden kurtuluyor hem de daha fazla devlet katkısına hak kazanıyor, altıncı yılın sonunda. Bu hafta katılımcılar için önemli olan, sistemde bulunma süreleri ve bu sürelerin kendilerine sağladığı faydaları, avantajları ele alacağız. Ayrıca hazırladığımız excel tabloyu indirip, doğum tarihinizi ve sözleşme yürürlük tarihini girerek kendi BES tarihinizi oluşturabilirsiniz. (https://drive.google.com/file/d/1xqt00-Gh8KwFOgMKWI_X5e_eStqxyUaP/view?usp=sharing )  

18 yaş: Bireysel emeklilik sistemine girebilmek için 18 yaşını doldurmuş olmak gerekiyor.

Sözleşme Yürürlük Tarihi: Sistemde katılımcının haklarının başlangıcını sağlayan tarih, sözleşmenin yürürlük tarihidir. İster OKS tarafında isterse de gönüllü BES tarafında yürürlük tarihi sözleşmeye istinaden ilk katkı payının BES şirketine intikali ile başlıyor. Yani sözleme imzalandıktan sonra katkı payı yatırılmamışsa, sözleşme henüz yürürlükte değildir ve katılımcının haklarını kullanması için gereken ‘sistemde kalma süresi’ henüz başlamamış demektir. Kredi kartı ile ödemelerde sözleşmenin yürürlük tarihi katkı payının BES şirketinin hesabına yansıdığı ilk tarihtir.

İlk iki ay: Sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ilk iki ay, başlangıç dönemi olarak adlandırılıyor ve bu dönemde katılımcının cayma hakkı bulunuyor. Cayma hakkını kullanarak sistemden ayrılan katılımcı, sisteme girişte ödediği giriş aidatı ve yönetim gider kesintilerini geri alabilirken, başlangıç döneminden sonra sistemden ayrılanlar ilk beş yılı tamamlamadıkça yukarıdaki kesintileri ödemek zorunda kalıyorlar.

İlk bir yıl: OKS’deki çalışanlar eğer fon dağılımını değiştirmemiş ve halen başlangıç fonuyla devam ediyorlar ise, bir yılın sonunda sistem, otomatik olarak birikimlerini faizli/faizsiz standart fona yönlendiriyor.

İlk iki yıl: Sisteme ilk defa giren katılımcılar, sözleşme yürürlüğe girdikten iki yıl sonra, isterlerse başka bir şirkete aktarım haklarını kullanabiliyor. Aktarım hakkı, gönüllü tarafta bireysel katılımcılara ve işveren grup emeklilik sözleşmelerinde kural olarak işverene tanınırken, OKS tarafında sadece işveren aktarım hakkını kullanabiliyor.

İlk üç yıl: Sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra üç yılını dolduran katılımcılar sistemden ayrılmaları halinde devlet katkısı hesabındaki birikimlerin %15ini almaya hak kazanıyorlar. OKS tarafında, sistemde üç yılını dolduran çalışanların, mahsuben takip edilen devlet katkılarının 15’i devlet katkısı fonuna yönlendiriliyor. Sistemde üç yılını tamamlayan çalışanlar sistemden ayrılmak istediklerinde devlet katkısı fonlarında değerlendirilen tutarın tamamını alabiliyorlar.

-Aktarım hakkını kullanarak yeni bir bireysel emeklilik şirketine geçiş yapan katılımcılar, bu şirkette geçirecekleri bir yılın sonunda, yani sistemde toplamda üç yılını doldurduklarında bir başka emeklilik şirketine daha aktarım talebinde bulunabiliyorlar.

İlk beş yıl: Bireysel emeklilik sözleşmesinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, sistemde beş yılını tamamlayan gönüllü BES tarafındaki katılımcılar bu tarihten sonra sisteme devam etseler de, sistemden ayrılsalar da, giriş aidatı ve yönetim gider kesintisi ödemiyorlar. OKS tarafında çalışanlardan zaten giriş aidatı ve yönetim gider kesintisi yapılmadığından çalışanlar açısından kesintilerde değişen bir şey bulunmuyor.

İlk altı yıl: Gönüllü BES’teki katılımcılar ve OKS’deki çalışanlar sistemde altı yılı tamamladıklarında, devlet katkılarının %35’ini almaya hak kazanıyorlar. 2021 yılından itibaren sistemde altı yılını tamamlayanlar için kesinti kontrolü ve kesinti iadesi başlıyor.

İlk on yıl: Bireysel emeklilik sisteminde on yılı tamamlayan katılımcılar eğer 56 yaşını tamamlamadıysa emeklilik hakkını kazanamıyor. Ancak on yılı tamamlayan sözleşmelerden, sistemden ayrılan gönüllü BES katılımcıları ve OKS çalışanları devlet katkılarının %60’ına hak kazanırken, birikimlerinin getirileri üzerinden alınacak stopaj oranı da %15’ten %10’a düşüyor.

54 yaş: Sistemdeki riski azaltmak ve yavaş yavaş para piyasası fonları ile kısa vadeli borçlanma araçları fonlarına geçmek için iki yıl var katılımcının önünde. BES portföyünün riskini emekliliğe yaklaştıkça düşürmek gerekiyor ki, son iki yılda piyasalarda yaşanabilecek olası düşüşler birikimini etkilemesin.

56 yaş: Sistemde 10 yılını ve 56 yaşını aynı anda tamamlayanlar emeklilik hakkı kazanıyor. Emeklilik hakkı kazanan katılımcılar ve OKS’deki çalışanlar devlet katkısı hesabındaki birikimlerinin tamamını alma hakkına sahip oluyor. Böylece birikimleri ve devlet katkılarının getirileri üzerinden ödeyecekleri stopaj da %5’e düşüyor.  Sistemde 10 yılı ve 56 yaşını tamamlayan katılımcılar ve OKS çalışanlarının mutlaka emekli olmaları şart değil. Diledikleri süre boyunca sistemde kalarak katkı payı ödemeye devam edebiliyor ve devlet katkısı alabiliyorlar.

*Para Dergisi’nin 28 Şubat-6 Mart 2021 tarihli sayısında yayınlanmıştır.