2020’YE BAKIŞ
2020 yılında BES açısından en önemli olay, kamu bankalarının iştiraki olan Vakıf, Ziraat ve Halk Emeklilik şirketlerinin birleşmesiydi. Birleşmeden sonra ortaya çıkan Türkiye Hayat Emeklilik, bireysel emeklilik sisteminin en büyük şirketi olurken, otomatik katılım tarafında sistemdeki birikimin yarıdan fazlası Türkiye Hayat Emeklilik çatısında toplandı.
Birikim açısından bakıldığında, BES’teki birikimin en hızlı büyüdüğü yıllardan biri oldu, 2020. Salgın bütün dünya piyasalarıyla birlikte BİST 100’de de aşırı satışa neden oldu. Önce 83 binlere geri çekilen hisse senetleri piyasası, hızlı bir geri dönüşün arkasından gelen alımlarla, 1568’e ulaştı. Endeks halen çıkış trendini sürdürüyor. Dolar/TL paritesi 8,50’lerde tarihi zirveyi görürken, gram altın da aynı günlerde 540 lirada tarihi zirve oluşturdu. Ardından dolar/TL paritesi ve gram altın düzeltme sürecine girerek, destek arayışına başladı. Onca volatilite, onca haber akışı arasında BES’te kalmaya devam edenler ortalamada kazandı. EGM verilerine göre kümülatif olarak BES fonları geçen yıl %25,6 kazandırdı. Tabi ki, sistemde daha yüksek getiri sağlayan fonların yanında, daha düşük getiriye sahip fonlar da var. Ancak bu yılı nominal zararla kapatan bir tane bile fon olmadı. Gelin 2020’de BES’te en çok büyüyenleri, kazananları, kaybedenleri sırasıyla inceleyelim.
SİSTEMİN EN BÜYÜK FONU
Avivasa Emekilik Altın fonu (AEL) hem geçen yıl hem de bu yıl sistemin en büyük fonu olma özelliği taşıyor. 7,5 milyara ulaşan portföyüyle, neredeyse gönüllü BES tarafındaki birikimin %5’ini oluşturuyor. 2020 getirisi %55’e ulaşan fon, getiri açısından faizli altın fonları arasında birinci sıraya yerleşti.
EN ÇOK KAZANDIRAN FONLAR
2020’de altın en çok kazandıran yatırım aracı olmasına rağmen, yılın en çok kazandıran ilk iki fonu katılım hisse senedi fonları arasından çıktı. Katılım Hay. Katılım Hisse Senedi Fonu %110 yıllık getiri ile tüm BES fonları arasında birinci sıraya yerleşti. Arkasından Bereket Hay. ve Em. Katılım Hisse Senedi Fonu %108 ile ikinci, Fiba Em. Tacirler Portf. Değişken Fonu %93 getiri ile üçüncü sırada yer alıyor.
EN AZ KAZANDIRAN FONLAR
Yılın ilk yarısında düşen faizler nedeniyle borçlanma araçları fonları güzel getiri sağladılar. Ancak ikinci yarıdan sonra artmaya başlayan faizler borçlanma araçları fonlarının getirilerini geri vermesine neden oldu. Faizlerin %8’lerden %17-18 seviyelerine yükselmesiyle, sabit getirili borçlanma araçlarına TL bazında yatırım yapan fonların getirisi düştü. Bu nedenle sistemdeki bütün fonlar arasında getirisi en düşük olan fonlar borçlanma araçları fonları içerisinden çıkıyor. Bu fonlar ve getirileri; VEM Borçlanma Araçları Fonu %3, Katılım Em. Kira Sert. Fonu %4 ve Cigna Sağlık Hay. Borç Araç. Fonu %4 olarak sıralandı.
EN ÇOK BÜYÜYEN FON TÜRÜ
2020 yılına damga vuran yatırım aracı gram altın olunca, BES katılımcıları da en çok altın fonlarını tercih etti, altın fonlarına yatırım yaptı. Sistemdeki altın fonlarının toplam büyüklüğü %130 artarak, 36 milyara ulaştı. Altın fonlarına 2020’de toplamda 10 milyar lira taze para girişi olurken, fonların değer artışından da 10,3 milyar lira geldi. Altın fonlarının 2020’deki ortalama getirisi %53 olarak gerçekleşti.
EN AZ BÜYÜYEN FON TÜRÜ
Faizlerin aşağı yönlü hareketi para piyasası fonlarına yatırım yapan katılımcılara kar realizasyonu fırsatı verdi. Para piyasası fonlarından çıkışlar sonucu, bu fonlardaki birikim azaldı. %6 küçülerek 11,3 milyar liralık portföy büyüklüğü ile yılı kapatan para piyasası fonlarının ortalama getirisi enflasyonun altında kaldı. Bu da katılımcıların bu fonlardan çıkmakta haksız olmadığını gösteriyor.
EN HIZLI BÜYÜYEN BES ŞİRKETİ
Katılım Em. ve Hay. geçen yıl toplam portföyünü %57 oranında büyüterek 2020’nin en hızlı büyüyen bireysel emeklilik şirketi oldu. 2,4 milyarlık portföy ile başladığı yılı 3,8 milyar ile kapatan Katılım Em. ve Hay. şirketinin BES portföyünün büyümesinde gram altının değer artışı ve hisse katılım fonlarının %100’ü geçen getirisi etkili oldu.
EN YAVAŞ BÜYÜYEN BES ŞİRKETİ
Aegon 2020’nin son günlerinde Türkiye’den çekilmek için Rekabet Kurumu’na başvuruda bulundu. Yıla 156 milyonluk bir BES portföyü ile başlayan şirket, 2020’de toplam portföyü 162 milyona ulaştırarak, yaklaşık %4 büyüme sağladı. Aegon Emeklilikteki katılımcı sayısının geçen yıla göre azaldığı izleniyor.
