BEFAS’TAN FON SEÇERKEN...

3 Ocak 2022 tarihi itibariyle faizli emeklilik planına sahip olan gönüllü BES katılımcıları ve OKS katılımcıları BEFAS Platformundan fon tercih etmeye başladı. BEFAS Platformundan fon tercih eden katılımcılara ve OKS çalışanlarına, şirketler; fon toplam kesintisi iadesi alamayacaklarına ve hesapta alım için bekleyen birikimlerine nemalandırma yapılmayacağına dair bilgilendirme mesajı geliyor. Katılımcılar da mesajda bahsedilen konuların ayrıdına varamadıkları için tereddütte kalıyorlar:

Önce şunu anlayalım, kesinti iadesi ne demek;

1-1 Yatırım onlarının portföyü üzerinden, fonların yönetilmesi, kuruluş masrafları, SPK payı, alım-satım ve saklama masrafları için yıllık belli bir tutar üzerinden kesinti yapılıyor. BES fonlarından türlerine göre yapılabilecek en yüksek kesinti tutarları aşağıdaki tabloda:

1-2  Ocak 2021 yılında yapılan düzenlemeyle, sistemde 5 yılı tamamlayan katılımcılar, 6. yıldan itibaren fon toplam gider kesintisi iadesi alabilecekler. Bu iadeyi alabilmek için, sistemde 5 yılını doldurmuş olmak veya sistemden emeklilik, maluliyet, vefat nedeniyle ayrılmış olmak gerekiyor.

1-3  Fon Toplam Gider Kesintisi iadesi alabilmek için, sözleşmenin düzensiz ödeme statütünden kurtulması isteniyor. (vadelerinde ödenmeyen katkı payları var ise, düzensiz ödeme söz konusu.) Bunun için geçmişe dönük vadesinde ödenmeyen bütün katkı paylarının ödenmesi gerekiyor.

1-4 Kesinti iadeleriyle ilgili detaylı bilgi için: https://www.zeynepcandanaktas.com/blog/2021/2/6/kesinti-iadeleri-yeni-yilla-basliyor

1-5  EGM açıklaması: https://www.egm.org.tr/1-ocak-2021-tarihinden-itibaren-uygulanacak-kesinti-kontrolleri-ve-iadeleri/

1-6 Kesinti iadeleri katılımcının sadece kendi şirketinin fonları üzerinden hesaplanıyor.

Çünkü, Fon Toplam Gider Kesintisini fon kurucusu olan BES şirketi yapıyor. Ve fonun portföyünden, fonun işletilmesi için kestiği paradan, 6. yıldan sonra katılımcıya iade yapılıyor. BES şirketi kurucusu olmadığı fonun kesintilerini yapmadığına göre, bu fonlardan da iade yapmayacak demektir.

Sözün özü; BEFAS üzerinden tercih edilen fonlar için kesinti iadesi uygulanmıyor. Katılımcının kendi şirketinden tercih ettiği fonlar için kesinti iadesi yapılacak. (Bunun hesaplamasının nasıl yapılacağı mechul. Büyük olasılıkla katılımcının günlük portföy büyüklüğü üzerinden bir hesaplama yapılacaktır.) Ayrıca yönetim gider kesintisi ve giriş aidatı kesintilerinin iadesi için yapılacak devlet katkısı birikimiyle kontrol işlemi, BEFAS’tan fon seçen sözleşmelerde yapılmayacak.

İkinci olarak nemalandırma ne demek, şöyle açıklayabiliriz:

2-1 Katılımcıların BES’e ödedikleri katkı payları, (ek katkı payı, ek faydalar dahil) fon alım talimatı gerçekleşene kadar BES şirketleri tarafından nemalandırılıyor. Bu nemalandırma işlemi için likit fon, emanet fon, para piyasası fonları veya faizsiz tarafta kira sertifikası fonları kullanılıyor.

2-2 Katılımcılar fon dağılım değişikliği talimatı verdiğinde öncelikle satış işlemi gerçekleştiriliyor. Satıştan elde edilen nakit hesaba yansıtılmadan alım talimatı verilmiyor. Satıştan elde edilen nakit hesapta beklerken, valör nedeniyle alımı yapılan fonlar hesaba geçene kadar nemalandırılıyor. Yine bu işlem için para piyasası fonları ve kira sertifikası fonları kullanılıyor.

BEFAS’tan fon seçenlere nemalandırma yapılmayacak demek, sisteme yatırılan katkı payları ve fon dağılım değişikliği aşamasında fon satışından elde edilen tutarlar, boşta tutulacak, likit fon, emanet fon, kira sertifikası fonu veya para piyasası fonlarında değerlendirilmeyecek, demektir.

BEFAS’tan tercih edilecek fonlara, fon toplam gider kesintisi iadesi uygulanmayacak olması ve fon alımına kadar geçen sürede nemalandırma yapılmayacak olması çok büyük kayıplara neden olacak tutarlar değil. Çünkü katılımcıdan tahsil edilecek fon toplam gider kesintisi %1,1’in altında olamıyor. Öyleyse fon toplam gider kesintisi iadesi alınabilecek fonları şöyle soralayabiliriz.;

Borçlanma Araçları Fonu- Standart Fon − Endeks Fonu − Değişken (Dengeli) − Hisse Senedi Fonu − Katılım Fonu − Karma Fon − Fon Sepeti Fonu − Değişken Fon − Yaşam Döngüsü/Hedef Fon − Değişken (Atak/Dinamik/Büyüme) − Değişken (Agresif)

Fon toplam gider kesintisi düşük olduğu için zaten aide alamayacak olan fonlar ise;
Para Piyasası Fonları-Kıymetli Madenler Fonları-Temkinli Değişken Fonlar

Yönetmelikte BEFAS’tan fon seçmek isteyen katılımcılara bu bilgilendirmenin yapılması zorunlu tutulduğundan, şirketler de bu bilgilendirme mesajlarını katılımcılara gönderiyor.

Fakat çok fazla fon dağılım değişikliği yapılır, her yıl 12 adet değişiklik hakkı kullanılırsa ve bu değişiklikler, hafta sonlarına da denk gelirse her yıl en az 12 gün, tatil gününe ve bayramlara denk gelmesine göre de bir aya uzayabilecek bir süre paranız getiri sağlamayacak demektir. Bu nedenle BEFAS’tan fon seçimi yaparken tatil, hafta sonu vb. günlere dikkat etmekte fayda var.