HİSSE YATIRIMININ EN BÜYÜK RİSKİ
Borsa hareketli, borsa kıpır kıpır. 2020’nin ilk aylarında korona nedeniyle yaşanan sert düşüşe rağmen borsaya gelen yeni yatırımcı sayısı 700 binleri aştı. Yeni yatırımcılar sosyal mecralarda tüyo peşinde koşuyor. Özellikle küçük sermayeli şirketlerde para kazanan yeni yatırımcılar borsada yatırım yapmanın riskleriyle de yeni yeni karşılaşmaya başladı.
Peki, borsa yatırımcısının en büyük riski ne olabilir, hiç düşündünüz mü? Fiyatın düşüşü mü? Yatırımınızın enflasyona yenilmesi mi? Ya da uzun süre bekleyip, kazandırmaması, aldığınız fiyatın altında satmak mı? Bunların her biri kendi içinde ayrı birer risk. Ancak hiçbiri yatırım yapılan şirketin kottan çıkarılmasıyla boy ölçüşemez. Gelin bakalım, borsa yatırımındaki en büyük risk nasıl gerçekleşiyor? Katılımcılar genellikle dile getirilmeyen bu risk hakkında ne kadar bilgi sahibi? Kendilerini bu riskten koruyacak önlemler neler?
Hadi, hikayeye baştan başlayalım:
HALKA ARZ SÜRECİ
Borsa hisse senetlerinin işlem gördüğü bir pazar. Fakat bu pazara çıkmanın koşulları var. Öyle her isteyen gelip tezgah açamaz. Pazara çıkmanın koşullarını sağlayan şirketler önce SPK ve Borsadan gerekli izinleri alıp, ancak ondan sonra borsada işlem görmeye başlayabilirler.
BORSADA İŞLEM GÖREN ŞİRKETİN SORUMLULUKLARI
Borsada hisseleri işlem gören şirketin sorumluluklarının başında, bağımsız denetimden geçmiş 6 aylık ve yıllık finansal raporların zamanında KAP’a (Kamuoyu Aydınlatma Platformu) gönderilmesi geliyor. Bunun dışında yatırımcı kararlarını etkileyecek gelişmelerin, (yeni yatırım, işbirlikleri, satın almalar, hisse satışı, sermaye artışı, üst düzey yönetici değişiklikleri, sermaye yapısında değişim vb.) de KAP’ta ilan edilmesi, şirketin sermayesinin eksilmemesi, ticari olmayan alacaklarının belli bir seviyenin üstüne çıkmaması ve kotta kalma ücretlerini ödemesi sorumluluklarından bazıları.
KOTTAN ÇIKARILMA
Borsada halka arzedilen şirketler buradan gelecek kaynağı kullanarak, şirketi büyütmeyi ve yatırımlarını finanse etmeyi amaçlar, genellikle. Ancak şirketlerin faaliyetleri her zaman gelir getirici, geliri artırıcı olmayabilir. Ekonomik ve politik iklimdeki olumsuzluk, değişen talebe ve teknolojiye uyum gösterememe, rekabette geri kalma vb. faktörler şirketin karını olumsuz etkileyebilir. Zaman içerisinde şirket sermayesini kaybetme noktasına doğru ilerleyebilir. Faaliyetleri bir yıldan uzun süre durdurulabilir veya iflasına karar verilebilir. Şirket kamuoyu aydınlatma yükümlülüklerini yerine getirmeyebilir. Gerçeğe aykırı beyan veya borsa tarafından istenen belgelerin sunulmaması, son üç yıldır bağımsız denetçilerin olumsuz rapor vermesi veya görüş bildirmekten kaçınması söz konusu olabilir. Şirket kotta kalma ücretlerini ödemeyebilir. Ya da son üç yıllık bilançolarında ticari olmayan alacakların toplam aktiflere oranının %50’yi aştığının tesbit edilmesi halinde, borsa yönetim kurulu kararıyla şirketin kottan çıkarılmasına karar verilebilir.
YATIRIMCILAR RİSKİN FARKINDA MI?
Borsada hisse senetlerine yatırım yapmanın en büyük riski, yatırım yapılan hisse senedinin işlem sırasının kapatılması, sonrasında da şirketin borsa kotundan çıkarılmasıdır. İşlem sırası kapatılan şirketin yükümlülüklerini yerine getirmesiyle, işlem sırası tekrar açılabilir. Ancak borsa yönetim kurulu kararıyla kottan çıkarılan şirketlerin hisse senetlerinin değeri bir anda sıfırlanır. Bir gün önce para eden yatırımın değeri sıfıra iner. Bir de üzerine şirketin mali durumu daha da kötüleşir ve şirket iflas ederse, yatırımcılara kalan, bunun üzerine bir bardak soğuk su içmektir. Peki, bu risk ne kadar büyük? Halen 400 kadar şirketin hisse senetlerinin işlem gördüğü borsada 1987’den bu yana 150’nin üzerinde şirket borsa kotundan çıkarılmış. Bunların bir kısmı birleşmeler, bir kısmı şirketlerin kendi isteğiyle borsa kotundan çıkması. Ancak çok büyük bir kısmı bilançosundaki zararın büyümesi ve şirketin iflasa gitmesi nedeniyle kottan çıkarılmış.
*Çalışmanın sonunda Ağustos 2023 itibariyle borsada iflas ederek tahtası kapanan şirketlere ait listeleri bulabilirsiniz. Kaynak: @ozgurlugeyatirm
YATIRIMCILAR NE YAPABİLİR?
Yatırımcılar, öncelikle borsada para kazanmanın akıllı yatırımlarla olduğunu bilmeli. Zaman zaman spekülatif veya manipülatif işlemler ile kazanmak mümkün olsa da, bu tarz bir yatırım sürdürülebilir değil. Borsada sürdürülebilir yatırımın yolu, doğru hisse senetlerine doğru zamanda yatırım yapmak ve şirket hakkındaki gelişmeleri takip etmekten geçer. Tabi ki bilanço okumak, şirketlerin mali durumunun analizini yapmak uzmanlık işidir. Borsada hayatın akışını etkileyecek büyüklükte yatırım yapılıyorsa, mali tabloları okumayı öğrenmek, teknik analiz hatta algoritmik işlemler yapabilmek gerekir. Bunu yapamayacak olanlar için yatırım fonları yöneticileri onların yerine bu işi yapıyor. Bireysel emeklilik fonları ve yatırım fonlarına yatırım yaparak belki kısa zamanda katlayarak gidecek bir kar elde edilmez ama sürdürülebilir ve istikrarlı bir getiri sağlayan yatırım yapılabilir.
